18. Yüzyılın İlk Yarısında Trabzon Kadınının Giyim-Kuşamı

381 18. Yüzyılın İlk Yarısında Trabzon Kadınının Giyim-Kuşamı Maddi Kültür (Tezcan, 1993, ss. 21-23; Koçu, 1969, s. 35). Ancak kayıtlarda sadece bir yerde Acem bezi olarak belirtilmektedir (TŞS, No: 1901, s. 11). Buna binaen pamuklu kumaş türü olan alacalar çokça tercih edilmekteydi. Listelerde Şam alacası olarak üretim yerleri de belirtilmekteydi (TŞS, No: 1901, s. 41). Karışık rengi ifade eden bu kumaş lacivert zemin üzerine sarı çizgili olarak üretiliyordu. Oldukça dayanıklı olan alacalar bilhassa Anadolu’da yaygındı (Pakalın, I, 1993, s. 43-44). İnce pamuklu kumaştan basit bir dokuma tekniğiyle üretilen boğası ise beyaz ve renkli olmak üzere kalitesine göre birçok çeşide sahipti (İnalcık, 1979-1980, s. 34). Pamuklu dokumalar arasında son olarak çit zikredilmektedir (TŞS, No: 1901, s. 11). Bu kumaş, çiçekli ve şekilli basma yerine kullanılmış zamanla yerini pamuklu kumaş olan basmaya bırakmıştır. Terekelerde ipekli kumaş olarak hatayi, bürümcek, diba ve kutni kaydedilmiştir. Türkis- tan’dan gelme bir kumaş olan hatayi, ince ipek ve kılaptanla dokunmuş sert bir kumaştır (Tez, 2009, s. 16). Listelerde mavi ve mor rengi yanında (TŞS, No: 1874, s. 45; TŞS, No: 1901, s. 41) üretildiği yer açısından Venedik hatayisi olarak da yer almaktadır (TŞS, No: 1901, s. 41). İpekli kumaşlardan bürümcek ise ham ipekten pek az miktarda keten ipliği katılarak dokunan yazlık bir kumaştır. Kadınlar bilhassa ince bürümceği tercih ederlerdi (Koçu, 1969, s. 48). Öte yandan kaliteli bir ipekli kumaş olan kutni pamuk ipliği karışık atlas taklidi bir kumaştı (Koçu, 1969, s. 161-162). Tereke listelerindeki ipekli kumaşlar içerisinde sonuncu olan diba da ipekli ve renkli bir kumaş olarak Trabzonlu kadınların tercihi arasında bulunmaktaydı (Pakalın, I, 1993, s. 449). İç Giyim Kıyafetleri İç giyim kıyafetlerinde donlar vazgeçilmez giysilerdendir. Bunları tamamlayanlar arasında iç giysi olarak değerlendirilemeyen ancak terekelerde donlarla birlikte zikredilen gömlekler yer almaktadır. Ayrıca listelerde terlik olarak geçen ve günümüzde atlet görevi gören farklı bir giysi de bulunmaktadır. Böylece terekelerde iç giysisi olarak don ve gömlekler başlığında terlikleri de zikredebiliriz. Kadın donlarının paçası genelde dantelle süslüydü (TŞS, No: 1903, s. 19; Davis, 2006, s. 207). Çoğunlukla sadece don olarak kayıtlı olan bu giysi kadınların tercihine göre mor hatayiden ve Şam alacasından da olabilmekteydi (TŞS, No: 1901, s. 41). Vücuda belden aşağıya giyilenler de olduğu gibi donlar da uçkurlarla bağlanırdı (TŞS, No: 1897, s. 90). Donlara takılan uçkurlar dar, şalvar veya çakşırların üzerine geçirilenler daha geniş olurdu (Koçu, 1969, s. 236). Vücudun üst kısmını örten gömleklerden önce birkaç yerde kaydedilen terlikler de önemli iç giyim kıyafetidir. Terlik ayağa giyilen bir eşya olarak düşünülse de (Sâmi, 1989, s. 400) gömlek- lerle zikredilmeleri vücudun terini almaya yarayacak bir iç giyim eşyası olduğunu akla getirmekte- dir. Listelerde renkleri yönünde sadece beyaz renginde olmaları onların bu yönüyle tercih edilen bir iç giyim ürünü olduğunu da ortaya koymaktadır (TŞS, No: 1896, s. 24). Kadın gömlekleri terlik kullanılmadığı zaman iç giyimin vazgeçilmez temel unsurlarından- dır. Kadınların en çok önem verdiği giysi türleri arasında bunlar yer alırdı. Zira listelerde en fazla karşımıza çıkan giysi gurubunda gömlekleri görmekteyiz. Dönemin Trabzonlu kadınları araların- da köhne olanları da olmakla beraber bir renk cümbüşünü andıran farklı gömlekleri tercih etmek- teydiler. Bunlardan en çok tercih edileni melez ve bürümcek gömlekler yanında ipek kenarlı göm-