Anadolu Köylü Temsilleri Oyun ve Ritüel Kalıpları

135 ANADOLU KÖYLÜ TEMSİLLERİ OYUN VE RİTÜEL KALIPLARI Doç. Dr. Selçuk GÖLDERE 1 Giriş Bugün üzerinde yaşadığımız, yüzyıllar boyunca çeşitli medeniyetleri üzerinde barındırmış ve kaynaştırmış topraklar bütünü olarak Anadolu insanı, hayatı boyunca edindiği bilgileri sür- dürebilmek, genişletebilmek ve derinleştirebilmek için sanatı yaratmıştır. Sanat, insanın hayat kavgasında kendi gücünü ve karşısındaki güçleri tanımasına yardımcı olmuştur. Sanat, insanın gelişimi boyunca öğrenmeye, düzeltmeye, geliştirmeye ve değiştirmeye katkıda bulunmuş, bunu yaparken kendine özgü güzelliğini ortaya koymuştur. İlk insanın sanatının, hayatın kendisinin estetik biçimler ile birlikte yeniden sunulduğu bir süs, bir aksesuar olmadığı, tam tersine hayatın kendisi olduğu bilinmektedir. Hayata ışık tutar, yol gösterir ve onu güçlendirir. Sanat, toplumu düzenleyen kuralları değerlendirmeye alarak bu kuralları belirten değer yargılarını eleştirir, düzeltir, yeniler. Sonuç olarak başlangıçta sanatçı da , sanatın alıcısı da aynı kişidir. İnsanoğlu yaratırken coşar, kendi gücünün bilincine varır. Sonra sakinleşir, becerisi giderek gelişir. Bu süreçte ait olduğu ve yaşadığı toplum ile birlikte katıldığı ‘sanat’ olayından güçlenmiş olarak çıkar. Sanatın doğmasına neden olan ritüeller iki temel amaca hizmet ederler. İlki tabii, doğal gücü paylaşmak, tabiat doğrultusunda güçlenmek, uyum sağlamak, diğeri ise birlikte güçlenmek, tabiatla olduğu kadar toplumla güçlenmek, birbirinden güç almak, bir kaynak tabiata egemen olmaktır. Sanat kollektif çoşku doğurarak insanı çalıştırmaya yöneltmiş, onu eğitmiş, işine lezzet katmış, üretimini artırmıştır. Tabiatı çok iyi gözler, tabiat olaylarını ifade etme becerisini geliştirir. Taklit yeteneği ile tarım ve hayvancılık ile ilgili alanlarda tecrübesini yanyana getirerek doğaya ve 1 Hacettepe Üniversitesi, Ankara Devlet Konservatuvarı Bale Ana Sanat Dalı, Ankara.