Anadolu Masallarında Yemek ve Yiyecek Kültürü Üzerine Tespitler

159 Anadolu Masallarında Yemek ve Yiyecek Kültürü Üzerine Tespitler Maddi Kültür kızlarına ne istediklerini sorması üzerine en küçük kızın hocasına danışarak üzüm istemesi gelen üzümü odasına asan küçük kızın üzümü okşamasıyla birlikte duvardan bir kapı açılması ve için- den aslan gibi bir padişah oğlu çıkması anlatılır. KALIPLAŞMIŞ SÖZLER İÇİNDE GEÇEN YİYECEKLER Yiyecek adları masallarda epey dağınık bir şekilde yer almıştır. Bunlar bazen döşeme bazen gövde bazen de sonuç bölümlerinde farklı yiyecek adları bulunmaktadır. Gövdede bulu- nanların bazıları da şiir veya tekerlemelerin içinde yer almıştır. Kral Padişahının Kızı (Boratav 1997, s.75) masalında sihirli cevizin içinden yemekler çı- kabilmesi için “Açıl sofram açıl, bir kişilik yemek saçıl” denmesi ve yemek yendikten sonra “Örtül sofram örtül, bir kabuklu ceviz ol” denmesi gerekir. Koca- Nine ile Tilki (Boratav 1997, s.32) masalında tilkinin ağzından çıkan şu ifade tekerlemeye örnek olarak verilebilir: “ Dere, dere. Bana su ver, tarlaya vereyim. Tarla bana mısır versin, tavuk- lara vereyim. Tavuklar bana yumurta versin, kuyumcuya vereyim. Kuyumcu inci versin, kızlara vereyim. Kızlar çayırda oynasın. Çayır ot versin, koyuna gireyim. Koyun bana süt versin, nineye vereyim. Nineden kuyruğumu alayım.” Şaklacıkla Baklacık (Sakaoğlu 2002, s.291) masalının döşeme bölümündeki şu tekerle- mede geçen yiyecek adı da bu gruba alınabilir “Bir varmış, bir yokmuş, evvel zamandayken, karpuz çuvaldayken, horoz imamken, keçi berberken, ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallarken; annem kavradı oklayı, sıçradı kaçtım boklağa.” Mercimek Çocuk (Alptekin 2002, s.382) masalında çocuğu olmayan karı kocanın çocuk için bir hocaya gitmesi üzerine hocanın söylediği sözlerde de yine yiyecek motifi unsurları vardır: “Ben sana bir dua edeyim, yatma bir ileğen hamır yuğur. Hamırı yuğur, sacı gur, bezeyi dök, al- tına da bir kese mercimek al, üsdüne otur. Bir tas mercimek ölç, keseye goy daha sonra üsdüne otur. Ekmeği yapmaya bak, gum gibi çocuk meydana gelecek mercimekten” demiş. Terzi Kızı (Seyidoğlu 1999, s.261) masalında padişahın tek oğlunun pencereden gördüğü kıza laf atması da şiir ile olmuş ve içinde tere otunun adı geçmektedir: “Terzi kızı tere vere / Allah seni bana vere / Terzi kızı her gün ekip biçersin / Yaprağı kaçtır terenin?” Osturgan Böcü (Alptekin 2002, s.218) masalında bir metelik bulan osturgan böcüğünün bu meteliği napacağına şaşması üzerine içinde meyve adlarının da bulunduğu şu sözleri söyle- miştir: “Ben buna neci alayım acaba? Armut alsam sapı var, üzüm alsam çöpü var, ceviz alsam gabığı var, en iyisi mi bir sürme alayım, bir yüzüme çekeyim, er beğene gideyim, goca beğenme- ye gideyim” demiş. Keçi Kız (Özçelik 2004, s.322) masalının döşeme bölümünde içinde yiyecek adı geçen bir tekerleme de şu şekilde ele alınmıştır: “Evvel evvel iken, deve tellal iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken. Düşürdüm başını gözünü yardım. Anam: ‘Oğlum bu böyle olmaz’ dedi.