Anadolu Masallarında Yemek ve Yiyecek Kültürü Üzerine Tespitler

156 Doç. Dr. Halil Altay GÖDE T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı aynıdır fakat farklı olan ya masal kişileri ya çevresindeki kişiler ya da doğan çocuğun cinsiyetidir. Taşeli bölgesinde derlenen Muradına Nail Olamayan Dilber (Alptekin 2002, s.332) masa- lında hamalın karısının kocasının getirdiği mercimek çorbasını içmesiyle birlikte hamile kalması ve kız çocuk dünyaya getirmesi anlatması bakımından diğer masallardan ayrı bir özellik taşır. Kerametli yiyecekler altındaki diğer motifler ise “mevsimsiz yiyecek”, “dönüşen yiyecek”, “hızlı büyüyen yiyecek”, “bereketli yiyecek”tir. Bu motiflerin bazen ayrı ayrı, bazen de beraber kullanıldığı görülmüştür. Üç Dilek (Helimoğlu Yavuz 2002, s.369) masalında kadının önünde çok az bir hamur oldu- ğu halde tahtasında dağ gibi ekmek yığılı olması gibi bereketli yiyecek motifi vardır. Çoban ile Üç Oğlu (Bakırcı 2006, s.55) masalında padişahın kızını isteyen oğlanın bunun için yapması gereken şeylerden biri de zemheri ayında çiçeği burnunda hıyar getirmesidir. Ettiğini Bulur (Alptekin 2002, s.315) masalında zemheri ayında ağacın başındaki üzüm elemeti çantaya katılıp padişaha getirildiğinde ölen adam kafasına dönüşmüştür. Korkubilmez (Alptekin 2002, s.380) masalında padişahın kızına tuzak kurmak isteyen kı- zın bir oğlanın eline zemheri ayında üzüm vermesi ve oğlanın bu üzümleri padişahın kızına ikram etmesi sonucunda kızın eşeğe dönüşmesi olayı vardır. Bu masal da hem mevsimsiz hem de sihirli yiyecek motif başlığına örnektir. Kurbağa Kız (Göde 2010, s.227) masalında gelinine göz diken kayınpederin oğlanların- dan kurtulmak için olmayacak şeyler istemesi ki bunlardan birinin de zemheri günü üzüm istemesi olayı vardır. Yine aynı masalda babası oğlundan zemheri günü burnu çiçekli taze bostan ister ve karısından yardım isteyen oğlan karısının gönderdiği yerde üstü kırağılı burnu çiçekli taze bostan bulmuştur. Ali Cengiz Oyunu (Göde 2010, s.264) masalında padişahın kızını almak isteyen oğlanın padişahın ondan olağanüstü bir şey yapmasını istemesi üzerine oğlanla babasının yollara düş- mesi ve bir Arap’ın buna alicengiz oyunlarını öğretmesi ve oğlanın elma iken darı olması olayı anlatılır. Avcı Ahmet’in Oğlu (Göde 2010, s.281) masalında padişah Ahmet’in babasını öldüren postu altın olan koçu avcı Ahmet’ten ister fakat Ahmet bunu kabul etmez ve o koçun babasını öldürdüğünü söyleyerek padişaha bunu vermez. Padişah da Ahmet’e bir şart koşar ve “Kırk gün içerisinde olgun üzüm bulacaksın” der. Annesiyle vedalaşıp yola düşen Ahmet’in yolda karşısına ermişlerden bir çocuk çıkar ve ona derdini sorar. Bundan sonraki ana motif masalda şu şekilde karşımıza çıkar: “Abi, ondan kolay ne var. Git padişaha söyle. Sana bağın çubuklarından versin. Kırlardaki kekik otundan, azık torbanın içine iki dal koy, yat. Yirmi dört saat hiç uyanmadan uyku uyursun. Kalktığın zaman, üzümler olmuş olur. Her çeşidinden toplar padişaha verirsin.” Ölü Yiyen Derviş II (Seyidoğlu 1999, s.55) masalında padişahın güzel kırmızı elmayı evine getirip rafa koyduktan sonra elmanın insana dönüşmesi olayı geçmektedir.