“Anadolu Yollarında” Bir Polonyalı – Tadeusz Vetulani

23 “Anadolu Yollarında” Bir Polonyalı – Tadeusz Vetulani Genel Konular sürgün edilmişlerdir. Kars vilayetine göç ederken yanlarında at ve Ukrayna steplerinin sığırla- rını da getiren Malakanlar burada, Rus atı ve büyük yük beygirinin karışımıyla iyileştirilmiş ve güçlendirilmiş en iyi atları yetiştirmektedirler. 44 Vetulani’ye göre, Malakanlar Hıristiyan olmalarına rağmen sadece kutsal kitaba bağlı kalırlar, fakat bunun yanı sıra ne kiliseyi ne ikonları ne de haçı kabul ederler. Pazar günleri ibadet günleridir ve otomatik olarak köyün en yaşlısının himayesinde evlerde ibadet ederler. Tanrıya tapınırken, bazılarının zıpladığı bazılarının ise titremeye tutuldu- ğu bu ibadetleri coşku içinde gerçekleşir. Her cumartesi bütünüyle vücutlarını yıkarken buharın etkisiyle de arınmak isterler; oldukça ilkel ve orijinal bir şekilde, yani kor haline gelmiş bir kaya- ya soğuk su dökerek ondan çıkan buhara vücutlarını tutarlar. Pazar günü bayramlık elbiselerini giyerler ve çalışmazlar. İbadetleri, her cuma yoğun şekilde ibadet eden Müslümanları rahatsız etmez, hatta Vetulani’ye göre, bu durum onlara ilginç bile gelmektedir. 45 Zira iyi kalplilikleri ve ba- rışçıl karakterde olmaları nedeniyle bu topraklarda çok sevilir, iyi bir yurttaş olarak kabul edilirler; Malakanlar sadece savaşa karşı değillerdir, aynı zamanda kavgadan kaçınır, kan görmek iste- mezler. Alkol ve tütün kullanmaz, yalandan ve hırsızlıktan hoşlanmazlar. Adetlerine çok bağlıdır- lar. Nitekim savaşmak istemedikleri için ülkelerinden sürülen Malakanlar, Türk ordusunda askeri görev yapmaları istendiğinde Rusya’ya dönseler de orada da yine orduda görev almak zorunda kaldıklarında tekrar Kars’a geri dönmüşlerdir. 46 1960’lara kadar süren bu birliktelik Malakanların bu toprakları terk etmesiyle de son bulmuştur. Vetulani, Malakanların yanı sıra bu bölgede Türkçe “ ruh perest ” anlamına gelen Duk- hoborlar’ın da olduğunu ve yaşam tarzlarıyla birbirine çok benzediklerini belirtir, fakat Vetulani’nin anlatımlarından o zamanlar Kars’ta bu bağlamda pek çok Rus sektantların bir arada yaşadığı or- taya çıkmaktadır. Zira Rusya’da bu tarz yaşam tarzını benimsemiş savaş karşıtı guruplar arasın- da Malakanların dışında, eski ahite bağlı olan Staroverler, Hıristiyanlığı doğa güçleri ve kutsal ruhla bağdaştırarak paganizmden vazgeçmeyen Dukhoborlar, dini ayinlerinde ruhla doldukları için kendilerinden geçercesine zıplayarak tanrıya ulaştıklarına inanan Priguniler, Yahudilere ben- zer şekilde cumartesi gününü kutsal sayan Sobotnikler gibi mezheplerde de bulunmaktaydı. 47 Vetulani’ye göre, Malakan ve Dukhobor erkekleri bütün yaşamları boyunca hiç tıraş ol- madıkları, sürekli sakallı ve şapkalı oldukları için yüzleri zar zor seçilmekte, dolayısıyla da onları birbirinden ayırmak da güç olmaktadır. Bir Malakan erkeği bekâr kaldığı sürece aynı odada ai- lesiyle, hatta bir yatakta iki ila beş kişi beraber yatmaktadır. Ancak evlendiği zaman Malakan’ın bu yatağı perde ile diğerlerinden ayrılmaktadır. Malakanlar burada kendi aralarında Rusça konu- şurlar, fakat Türkçeyi de çok iyi bilmektedirler. Hatta Türkiye’de yaşayan Musevilerin yaptığı gibi selamlaşırken “ Selamın Aleyküm” demektedirler. 48 Malakan erkeklerinin hepsi çok iyi arabacıdır- lar ve sürekli dört atın çektiği büyük arabalar kullanırlar. Vetulani’ye göre, Anadolu’nun pek çok bölgesinde hala kağnı kullanılmasına rağmen Kars vilayetinde hiç kağnıya rastlanmamasında bu çalışkan Malakanların etkisi vardır. 49 Bu sohbetler sırasında Vetulani’ye, Romanya’da Braila 44 Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s. 102. 45  Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s . 101 46  Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s . 101. 47  Bu konuda daha fazla bilgi için bkz; Ludmila Denisenko, Kafkasya’nın Ruslaştırılması ve Malakanlar, Toplumsal Tarih, 187, Temmuz 2009, s. 60-65. 48  Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s . 102. 49  Tadeusz Vetulani, Wzd ł uż Anatolii, s . 102.