Anadolu Sahası Türk Masallarında Arkaik ve Dinsel Bir Motif Olarak Değişim ve Dönüşüm

315 ANADOLU SAHASI TÜRK MASALLARINDA ARKAİK VE DİNSEL BİR MOTİF OLARAK DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM Yrd. Doç. Dr. Cafer ÖZDEMİR 1 Giriş “Kahramanlarından bazıları hayvanlar ve tabiatüstü varlıklar olan, olayları masal ülkesin- de cereyan eden, hayal mahsulü olduğu halde dinleyicileri inandırabilen bir sözlü anlatım türü” (Sakaoğlu, 2007: 2) şeklinde tanımlanan masalın bünyesinde olağanüstü olayları barındırması türün en dikkat çekici yönlerinden biridir. Masalın hayalle ilişkilendirilmesinde de türün bu özelliği etkili olmuştur. Fakat hayal dünyası ile kurulan bağlantı bugünkü insanın bakış açısıyla mevcut durumda gerçekleşmesi imkansız, fakat gelecekte olma ihtimali olan olayları düşündürür. Nite- kim masalın bu yönü ile ilgili yapılan yorumlarda bazı benzerlikler tespit edilmiştir. Uçan halıların uçak olması, “Açıl susam açıl” denilerek açılan mağara kapılarının otomatik kapı olması bunlar- dan birkaçıdır. Hayalin gerçek dünyada yaşama imkanı bulması ve olağanüstü kabul edilen bazı olayların gelişen teknoloji karşısında olağan kabul edilmesi masalın önemine atıfta bulunulması bağlamında katkı sağlar. Fakat masal dünyasında yer alan olağanüstülüklerin çıkış noktalarını düşünmek, geçmiş kültürlerin yaşamları ve dünyayı algılayış tarzlarında izlerini sürmek; sıra dışı görülen olaylara bütüncül bakmayı ve masalın semboller dünyasını anlamayı sağlayacaktır. Ay- rıca bir kültürün genetik hafızasının/kültürel belleğinin geleceğe nasıl taşındığı, hangi değişimler geçirerek yaşamaya devam ettiğinin tespitine yarayacaktır. 1  Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Samsun/Türki- ye, cafer.ozdemir@omu.edu.tr