Ankara Radyosu’nda Halkevleri Sanat ve Folklor Saati

140 Erol EVCİN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Halk müziği ve oyunları konusunun Halkevleri tarafından yakın ilgi gördüğü İkinci Dün- ya Savaşı yıllarında CHP yetkililerinin ifadesiyle: “halkın sesinin, sözünün ve oyunlarının millî şuurun ve seciyenin başlıca dayanağı olduğunu belirtmek ve halk musikisinin de halk oyunları- nın da bir bezirgânlık metaı olmasının ve soysuzlaştırılmasının önüne geçmek” amaçlanmıştı. Böylece 1942’de 11, 1943’te 18 program icra edilmişti. 40 HSFS programı ülkenin her köşesine yayılmış olan Halkevlerine folklor konuları üzerinde durma, Türkiye’nin belirli bölgelerindeki halk malzemesinden fikirler alma ve kendi folklor malzemeleri ile karşılaştırmalar yapma imkânı ver- mişti. Bu münasebetle resmî makamlarca programa katılan Halkevlerinin ilerleyen süreçte de çalışmalarına ara vermeden devam etmeleri tavsiye edilmişti. 41 Halkevlerinin Sanat ve Folklor Saati Programları HSFS, Ankara Halkevi’ne tahsis edilen 4 Aralık 1941 tarihli program ile yayın hayatına girmiştir. İlk program Ankara Halkevleri Musiki ve Raks İşleri Şefi ve Halkevi Müfettişi Bestekâr Ahmet Adnan Saygun’un açılış konuşmasıyla başlamıştır. Ankara ve çevresinin usta bağlama- cısı Osman Gençtürk eski Ankara âdetlerinden “Cümbüş Âlemi”ni anlatmış, ardından vaktiyle bu âlemde çalınan “Şeker”, “Fındık”, “Misket”, “Mor Koyun”, “Hüdayda” gibi havaları bağlamasıyla çalıp, söylemişti. Ankaralı Kâtipoğlu ise yörenin düğün âdetlerinden bazı safhaları canlandır- mış, davul ile zurna eşliğinde düğünlerde oynanan “Sin Sin Oyunu”nu anlatmıştı. Takiben “Gelin Alma” merasimi canlandırılmış ve gelinin damat evine götürülmesi sırasında yine davul ile zurna “Cezayir Havası” icra edilmişti. 42 Bu etkinliğin ardından Ankara Halkevi’nde köy dekoru içinde ger- çekleştirilen tekrar programında ise Ankara ve İçhisar’dan gelen köylüler musiki ve tiyatro motifle- rini işleyen “Yüzük Oyunu”nu oynamışlar, Ârif Kadın adlı yaşlı bir hanım katılımcılara “Kara Balık” masalını anlatmış, Ankara seğmenleri çeşitli oyunların yanı sıra “Ankara Halayı”nı sunmuşlardı. 43 18 Aralık 1941 tarihinde Çorum Halkevi 12 kişilik bir heyetle programda yer almıştı. 44 Program Âşık Kul Mustafa’nın “Çorum Destanı” ile başlamış, bunu şehrin Maarif Müdürü’nün eski ve yeni Çorum hakkındaki konuşması takip etmişti. Sonra Âşık Kul Mustafa ile Âşık Haydar’dan “Güzelleme”, “Geyik Türküsü” ve “Atatürk Ağıtı” dinlenmiş, Çorumlu kadınlar yörenin küçük ço- cuklarının eşliğinde “Leğen Dövme Havaları”nı icra etmişlerdi. Takiben tekerlemeler söylenmiş ve eski bir Çorum âdeti sahnelenmişti. “Çiğdem Havası” çalınıp söylenmiş, bunu davul ve zurna ile “Çorum Havaları” takip etmişti. 45 Halkevi dergisi yazarlarından Cevdet Bezirci, Çorum ekibinin Ankara’da radyo programında başarılı bir sunum gerçekleştirdiğini belirterek şunları ifade etmişti: “Halay, Bedrik, Türkmen Kızı, İğdeli Gelin oyunları. Bu oyunlara şimdiye ka- dar kıymet verilmediği için kitlenin içine sokulamamış, Osmanlı devrindeki Anadolu halkı gibi kendi köşelerinde unutulmuş bir durumda duruyormuş. Halay oyunu için birkaç defa Ankara’ya ekip gönderilerek iltifat görülmüş, takdir ve alkış toplanmıştı. 40  CHP Halkevleri ve Halkodalarının 1942 Çalışmaları , Ankara, 1943, s.5. 41  CHP Halkevleri ve Halkodaları , 1943, Ankara, 1944, s.6. 42  BCA , 490.01.1036.983.1, 10.12.1941; Yönetken, a.g.m., s.25. 43  “Radyoda ve Halkevinde Folklor Geceleri”, Ülkü , C.1, S.7, 1 İkincikânûn 1942, s.37; Ayrıca bkz.; Hal- kevi’nde Ankara Folkloru Gecesi Yapıldı”, Ulus , 17 İlkkânûn 1941, s.4; “Halkevinde Folklor Gecesi”, Ulus , 23.12.1941, s.5. 44  BCA , 490.01.1036.985.1, 16.02.1942. 45  Yönetken, a.g.m., s.25.