Ankara Radyosu’nda Halkevleri Sanat ve Folklor Saati

136 Erol EVCİN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Fikri Uzer 22 Şubat 1942 tarihinde Halkevlerinin onuncu kuruluş yıl dönümü törenlerini radyoda söylediği nutukla açmış ve bu sırada HSFS programına da değinmişti. Bu münasebetle: “Yur- dumuzun muhtelif köşelerindeki san’at ve âdetleri canlandırmak ve bütün memlekete yaymak üzere Ankara’ya davet edilen Halkevlilerden 15 günde bir radyoda ve folklor san’at saatlerinde dinlediklerimiz, ileride millî hassasiyeti mütecanis bir hamur hâline getirecek elemanları halkın ruhuna sindirecek bir vasıtadır…” diyerek bu çalışmaların Türk halkının sanat zevk ve yeteneği- nin birer ürünü olduğunu beyan etmiştir. 22 Radyo Dergisi’nde de programın takdimine ilişkin bir yazıda: “Halkevleri Sanat ve Folklor Saatleri’nde yurdun dört bucağından şehrimize gelen sanat- kârlarımız, kendilerine mahsus saz ve sözleriyle bize Türk ruhunun sanatkâr varlığından parçalar dinletmektedirler.” 23 denilerek programın önemi belirtilmiştir. Radyo yayınlarının modern ve etkin bir kitle iletişim aracı olarak ön plana çıkmaya başladığı söz konusu dönemde halkın yüzyıllar ön- cesine uzanan köklü kültürel özelliklerinin halkın içinden çıkan seslerle çağdaş usuller dâhilinde ülke sathına aksettirilmesi hiç şüphe yok ki ülke adına önem arz eden çalışmalar arasında yer almıştır. Esas itibariyle Trabzon Halkevi’nin icra edilemeyen radyo programını konu alan bir ça- lışmanın 24 dışında HSFS programını ele alan bilimsel bir çalışmanın bulunmayışı, bu konunun müstakil bir çalışma olarak incelenmesi gereğini ortaya çıkarmıştır. Bu kapsamda Halkevleri ta- rafından Ankara Radyosu’nda gerçekleştirilen programlardan örnekler verilmiştir. Çalışma mü- nasebetiyle Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde yer alan konuya ilişkin belgelerin yanı sıra söz konusu dönemde yayın hayatında bulunan “Ulus”, “Cumhuriyet” ve “Vakit” gibi önemli basın or- ganları, “Ülkü” başta olmak üzere Halkevleri tarafından çıkarılan dergiler, Birinci Dünya Savaşı yıllarında çıkmaya başlayan “Radyo Dergisi”, Halkevlerine ve Ankara Radyosu’na ilişkin olarak kaleme alınan telif-tetkik eserler ve makaleler önemli ölçüde istifade edilen kaynaklar arasında yer almıştır. Konuyu geniş bir kaynak malzemesi ile müstakil ve özgün bir şekilde ele alan bu çalışma neticesinde ortaya konulan bilgi ve bulgular Türkiye’deki sosyal tarih araştırmaları kadar kültür, folklor ve sanat araştırmalarına da katkı sağlayacak mahiyettedir. Halkevleri Sanat ve Folklor Saati’nin Hazırlık Çalışmaları, Organizasyo- nu ve Program İçeriği CHP Genel Sekreterliği’nden MUM’a gönderilen 3 Kasım 1941 tarihli yazıda, Ankara Radyosu’nda “Halkevleri Sanat Gecesi”nin yapılmasının kararlaştırıldığı, bunun radyo progra- mına alınması imkânları üzerinde Radyo Müdürlüğü ile mutabık kalındığı belirtilmiştir. Takiben, 1941 yılı Aralık ayı başından itibaren 15 günde bir yarım saat olarak planlanan bu gösterilerin düzenlenmesi ve idaresi için parti tarafından Ankara Halkevleri Musiki ve Raks İşleri Şefi ve Hal- 22  “Halkevlerinin 10 Yıllık Başarıları”, Cumhuriyet , 23.02.1942, s.3. 23  “Radyomuzda Konya Gecesi”, Radyo , C.1, S.5, 15 Nisan 1942, s.22. 24  Konuyu, hayata geçirilmediği anlaşılan Trabzon Halkevi’nin radyo programı üzerine inşa eden ve yüzey- sel olarak ele alan söz konusu çalışmada bazı bilgi eksiklikleri de dikkat çekmektedir. Örnek olarak 1946’da devam etmesine karşın programın muhtemelen 1946 yılı Şubat ayı itibariyle yayından kaldırılmış olduğu be- yan edilmekte ve Ankara Halkevi tarafından icra edilmekle birlikte ilk programın Adana Halkevi tarafından ger- çekleştirildiği belirtilmektedir. Bunun yanı sıra Elazığ ve Erzurum örneklerinde olduğu gibi Ankara Halkevi’nde düzenlenen bazı folklor programlarının Ankara Radyosu’nda farklı tarihlerde icra edilen HSFS programlarıyla karıştırıldığı görülmektedir (Bkz.; Mesut Çapa, “Ankara Radyosu’nda Halkevleri Sanat ve Folklor Saati ve Trabzon Halkevi Programı”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi , S.15, Güz 2013, s.131-145).