ESER ADI Aşık Tarzı Şiir Geleneğinin Teşekkülüne Dair Değerlendirmelere Bir Ek: Meyhaneler

127 ÂŞIK TARZI ŞİİR GELENEĞİNİN TEŞEKKÜLÜNE DAİR DEĞERLENDİRMELERE BİR EK: MEYHANELER Yrd. Doç. Dr. Erhan ÇAPRAZ 1 “Meyhaneyi seyrettim uşşaka mutaf olmuş” Şeyh Galip F. Köprülü’nün ifade ettiği üzere “ayrı bir ruha”, “ayrı bir maneviyet-i müşterekeye” sahip olan her cemaat kendisine has edebiyat vücuda getiririr. Dolayısıyla “o edebiyatı anlamak için mutlaka o maneviyeti tahlil etmek ve o şekl-i hayatın hususiyetlerini öğrenmek icap eder.” (Köprü- lü 1914a). Bu bakış açısıyla bildirimizde âşık tarzı şiir geleneğinin teşekkülü, “kahvehane”lerden çok daha önce var olan, giderek daha zengin bir kültüre dönüşen, İstanbul’un en yaygın eğlence- si “âb âlemleri” ve daha çok bu âlemlerin merkezi konumunda bulunan ‘meyhaneler’ (meygede) üzerinden değerlendirilmeye çalışılacaktır. Umay Günay’ın belirttiği üzere “İslamiyet’in kabulü ile terkedildiği düşünülen ozan-bak- sı geleneğinin beş asır sonra birden bire İslamî biçimde ortaya çıkması kanaatimizce mümkün değildir.” (Günay 1999: 18). Dolayısıyla ozan-baksı geleneği bu süreçte “bir ölçüde tekke tar- zında tesirli olurken diğer taraftan yok olmama çabası göstermiş ve kendi kural ve kalıplarını daima sahip olduğu bir esnekliği kullanarak yeni şartlara uydurmuştur.” (Günay 1999: 18). 2 Ayrıca ozan-baksı geleneğinin tarihî süreç içerisinde farklı ve zengin dinî ve kültürel yapılanmalarla ka- zandığı ‘senkretik’ ve ‘eklektik’ özellik de geleneğin yeni şartlara uyumunu kolaylaştırmış ve türlü şartlar altında âşık tarzı şiir geleneğinin teşekkülüne zemin hazırlamıştır. 1 Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Halk Bilimi Bölümü. e-posta: erhan- capraz38@gmail.com , erhancapraz@nevsehir.edu.tr 2 Vurgu bize aittir.