ESER ADI Aşık Tarzı Şiir Geleneğinin Teşekkülüne Dair Değerlendirmelere Bir Ek: Meyhaneler

132 Yrd. Doç. Dr. Erhan ÇAPRAZ T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Meyhaneler, daha Bizans döneminden itibaren etkin birer ‘müzik icrâ mekânı’dır. Lâtifî ve Evliya Çelebi’nin eserlerinden hareketle yukarıda aktardığımız bilgiler bu hususu açıkça ortaya koymaktadır. Bizans’ın Osmanlı gibi İslam müesseseleri üzerinde her konuda olduğu gibi “müzik” alanında tesiri olduğu bilinmektedir (Köprülü 1986: 214). Dolayısıyla müzik temelinde gerçekle- şen etkileşimin klâsik kültür başta olmak üzere âşık tarzı kültür geleneğinin de müzikal bir form kazanmasında tesiri olduğu da düşünülebilir. Sonuç olarak geleneğin teşekkülünü sadece ‘mekân’ odaklı kantitatif bir eylem alanı görmek yerine Köprülü’nün yaptığı gibi toplumsal yaşamın tüm birleşenlerinden müteşekkil bir ‘icrâ anlayışı’ içinde değerlendirmek daha makul bir yaklaşım olarak kabul edilebilir. Konuya bu bakış açısıyla yaklaşırsak âşıkların âşık tarzı kültür geleneğinin teşekkülünden önce Galata meyhaneleri başta olmak üzere ‘meyhane’ odaklı bir icrâ süreci yaşadığını da söyleyebiliriz. Bu bağlamda geleneğin asıl icrâ töresinin teşekkül ettiği kahvehaneler kadar olmasa da içkiye dayalı eğlence meclislerinin (âb âlemleri), yani bozahane ve meyhane âlemleri ile mesirelerin de gerek geleneğin gerekse bu geleneğin odağı olan kahvehanelerin teşekkülünde bir anlamda ‘örnek’ oluşturarak öncü bir form ya da forum işlevi üstlendiğini düşünebiliriz. Kısacası geleneğin klasik edebiyatın da tesiriyle ‘mey’ ve ‘mahbub’un da egemen olduğu tamamen “muhabbet”i ve hoşça vakit geçirme/eğlenmeyi esas alan bir zeminde teşekkül için bir hazırlık evresi yaşadığını ifade edebiliriz. Tabi bu evrede yaşanan iletişim ve etkileşimin devamlılığında geleneğin sözlü kültür ortamında oluşmasının da katkısı büyüktür. KAYNAKÇA • Âşık Çelebi (2010a), Meşâ ʻ ir ü’ş - Ş u ʻ ar â ( İ nceleme – Metin) , (hzl. Filiz Kılıç), C. 1, İstanbul: İstanbul Araş- tırmaları Enstitüsü Yayınları. • Âşık Çelebi (2010b), Meşâ ʻ ir ü’ş - Ş u ʻ ar â ( İ nceleme – Metin) , (hzl. Filiz Kılıç), C. 3, İstanbul: İstanbul Araş- tırmaları Enstitüsü Yayınları. • ÇOBANOĞLU, Özkul (2006), Eminönü Merkezli Âşık Edebiyatı , İstanbul: Eminönü Belediyesi Yayınları. • ÇOKUĞRAŞ, Işıl (2014), “18. Yüzyıl Sonlarında İstanbul’da Meyhaneler”, İstanbul Araştırmaları Yıllığı, 3/2014, İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, s. 87-93. • ÇOKUĞRAŞ, Işıl (2016), Bekâr Odaları ve Meyhaneler / Osmanlı İstanbulu’nda Marjinalite ve Mekân (1789-1839) , İstanbul: İstanbul Araştırmları Enstitüsü Yayınları. • DEMİRALP, Burhan (1988), Ahmet Kutsi Tecer’in Halkbilimi İle İlgili Çalışmaları , Ankara: Gazi Üniversite- si Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). • Evliya Çelebi (2003a), Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi , 1 (1. Kitap), (hzl. Seyit Ali Kahraman ve Tücel Dağlı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. • Evliya Çelebi (2003b), Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi , 1 (2. Kitap), (hzl. Seyit Ali Kahraman ve Tücel Dağlı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. • GÜNAY, Umay (1999), Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi , Ankara: Akçağ Yayınları.