Asker Türkülerinin Sosyal Psikolojik Zemini ve İşlevleri

107 Asker Türkülerinin Sosyal Psikolojik Zemini ve İşlevleri Müzik, Oyun ve Eğlence Bu olumsuzluklar, savunma mekanizmaları şeklinde ortaya çıkar (saldırma, gerileme, çekinme veya kaçış, bastırma, yüceltme, aklileştirme ve yansıtma, içe kapanma, özdeşleştirme). Asker türkülerinin böylesi bir psikolojik durumu yansıttıkları ya da en azından böylesi bir ortamda oluş- tukları söylenebilir. İcra merkezli yaklaşımlara göre folklor metinleri sosyal amaçların, bireysel reka- betin, grift sosyal ilişkilerin iletişimsel kaynaklarla karşılıklı etkileşimin topluluk içinde icra edilmeğe yönelik kuralların ve kültürel olarak tanımlanmış olayların yapılarının ürünleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu anlayışta gelenek, kolektif- lik, toplumsallık ve geleneksellik ihmal edilmiş değildir. Tam tersine fert ve yara- tıcılık gelenekle birbirini diyalektik bir biçimde etkiledikleri bağlamlarda durumla- rına göre bir arada mütalaa edilmektedirler (Bauman, 2000: 46). Askere uğurlama törenleri Türkiye’nin genelinde farklı boyutlarda icra edilmektedir. Geçiş dönemi olarak görülen bu geleneğe bir örnek Melek Kerte’nin Adana özelinde yaptığı çalışmadır. Adana’da bir askere uğurlama töreninde duadan sonra kına tepsisi getirilir, asker adayının sağ serçe parmağına kına yakılır. Kına yakılırken söylenen türkülerden biri de “Duran’ın Ağıdı” olarak da bilinen “Keten Gömlek”tir: Keten Gömlek Kışlanın önünde sıra sıra söğütler Yüzbaşı oturmuş asker öğütler Kimine iyi der, kimini körükler Anama söyleyin anam ağlasın Geriye kalanlar yalan ağlasın Anama söyleyin damda yatmasın İpek şalvarına uçkur takmasın Duranım gelecek diye yola bakmasın Verin künyemi de anam ağlasın Geriye kalanlar yalan ağlasın Askere verirler yakasız gömlek Hiç biri demez ki biz bunu geymek Askere yasaktır gelin kız sevmek Anama söyleyin anam ağlasın Geriye kalanlar yalan ağlasın (Kerte, 1999: 461)