Asker Türkülerinin Sosyal Psikolojik Zemini ve İşlevleri

111 Asker Türkülerinin Sosyal Psikolojik Zemini ve İşlevleri Müzik, Oyun ve Eğlence Güverteye çıktım uzandım yattım Komutanı görünce selama kalktım Anayı babayı sılaya saldım Uçun kuşlar uçun İzmir’e doğru Anadan babadan yardan bir haber yok mu Evimizin önü duttur geçilmez Bağımızda gazel sıktır seçilmez Bir ben ölmeyinen ordu bozulmaz Uçun kuşlar uçun İzmir’e doğru Anadan babadan yardan bir haber yok mu (Öztelli, 1972: 654) Halk bilgisi ürünlerin bir diğer işlevi, eğitim işlevidir. Eğitim konusunda askerlik etrafında oluşan türkülerle bilgi aktarımı da yapılır. Asker türküleriyle kültürün devamlılığı sağlandığı gibi bir arada bulunan grubun hangi davranış kalıplarının sergilemesi gerektiği, hiyerarşi, çevresiyle iletişimde araç olarak kullanacağı dil öğrenilir. Ayrıca tarihî olayları ve savaşları konu alan tür- külerle geçmişte yaşanmış kahramanlıklar, acılar görülerek askerlik geleneğinde belirli bir tavır sergilenmesi sağlanır. Bu işlevle ilişkili olarak düşünülecek olan bir başka işlev ise birleşme ve birleştiriciliktir ki bu yolla bireysel amaçlardan, çatışmalardan sıyrılarak aynı gruba mensup olmanın sonucunda davranışların grup dinamiği boyutunda ortaya çıkması görülür. Bahsedilen grup, birtakım ben- zer vasıflara sahip bulunan bireyler demek değildir. Grup, birbiriyle açık psikolojik ilişkileri bulu- nan iki veya daha fazla insan için kullanılan tabirdir. Grubun ortak özelliği, çeşitli bireyler arasında psikolojik ilişkinin varlığıdır. Aylarca bir arada yaşayan askerler, bireysel kimliğin özelliklerinden uzaklaşarak aidiyet duygusuyla sosyal kimliğin kalıplarını benimser ve olaylar karşısında benzer tepkiler verir; duyguları ortak noktalarda birleşir. Aidiyet ve bir arada olma güvenlik duygusunu da beraberinde getirir. Türkülerin bir başka işlevi de kültür içindeki tören ve etkinlikler hazırlama ve bu tören kalıplarının devamlılığının sağlanmasıdır. Uğurlama törenlerinde ve tertip gecelerinde sosyal bağlamda bulunan izleyici-dinleyiciler ritüellerin ve türkülerin anlamlandırılmasını öğrenerek kül- türel sürekliliğe katkı sağlamaktadırlar. Bu törenler ve türküler aynı zamanda toplumsal rolleri belirleyici ve pekiştirici mahiyettedir. Askerin sosyal statüsünün önemi türkülerle dile getirilir. Hem toplumun içinden biri olması hem de kurum kimliğini temsil etmesi askere olan saygıyı artırır. “Bahriyeli” türkülerinde görüldüğü gibi bireysel olarak karşı cinsten olanların askere ilgisi, toplum- sal beğeniye dönüşür: