Asker Türkülerinin Sosyal Psikolojik Zemini ve İşlevleri

114 Yrd. Doç. Dr. Süleyman FİDAN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı İlimon da değil nar gelsin oy oy Yanında yürek kar gelsin oy oy Yârin beyaz kolları ilimon yar aman Amanın sarıldıkça dar gelsin oy oy İlimon ektim düze ilimon yar aman Amanın bitmedi kaldı güze oy oy Kız ben seni alırım ilimon yar aman aman Amanın tezkere geldi bize oy oy (Öztelli 1972: 51) Bu işlevle ilişkili olarak askerlik süresinin uzunluğu, asker kuraları gibi konularda toplumsal bazda tepkiler türkülere yansımıştır: Trabzon’un dört tarafı iskele Ne aylık var, ne yıllık askere Sultan Reşat vermez bize tezkere (Başgöz 2008: 58) Sonuç olarak Türk milletinin karakteristiğini yansıtan askerlik kültürü etrafında oluşan söz- lü kültür ürünlerinden olan asker türküleri, halkın yoğun bir şekilde duygu yüklediği, bir o kadar da sade bir dille seslendirdiği metinlerdir. Türkü repertuarımız içerisinde bazen tarihî bir olayın anlatımı, bazen gurbetin, özlemin, şehitliğin verdiği acının ifadesi, bazen de sosyal statünün sim- gesi olan bu türküler, icracı tip açısında da çok boyutluluk göstermektedir. Bireysel duyguların toplumsal bazda dışavurumunun; asker, asker anası, nişanlı, sevgili, eş veya bir sanatçı kişinin dilinden yakıldığı görülmektedir. Asker türkülerine yüklenen anlam da icracının askerle olan ya- kınlık derecesine göre değişmektedir. İcracının askerle ilgili hisleri, kendi psikolojik dünyasını şekillendirirken icra ettiği türküye de yansır. Türkü, ilgili icra ortamlarında seslendirildikten sonra da anonimleşme sürecinde toplumun genel beğenisine göre şekillenir ve toplumsal bellekte yerini alır. Asker türkülerinin birçok işlevi yerine getirmeleri ve toplumun ortak sesi olmaları, toplumsal bellekte edindiği konumu göstermektedir.