Canlandırılan Unsur: "İbrahim Mütefferika Kağıt Müzesi"

417 Canlandırılan Unsur: “İbrahim Mütefferika Kâğıt Müzesi” Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları leri, kâğıt sanatı örnekleri ve İlk Osmanlı Matbaası’nda İbrahim Müteferrika tarafından basılan kitaplar sergilenmektedir. Müze içinde kâğıt yapımı için uygulama alanı oluşturulmuş olup, ziyaretçi sayıları az ol- duğunda atölyeye inmeden ziyaretçiler uygulamayı burada gerçekleştirebilmektedir. Atölye ise müze ile aynı binada olup bodrum katında hizmet vermektedir. 20 kişinin üzerindeki gruplara müze anlatıldıktan sonra atölyede uygulama yaptırılmaktadır. Atölyede el yapımı kâğıttan yapıl- mış objeler ve eserler yer alır. Müzede dut ağacı selülozundan yapılan Uygur kâğıdı ve pamuklu ve ketenden yapılan Osmanlı kâğıdı üretilmektedir. Ziyaretçilerin müzede kendi kâğıtlarını yapmaları, hayatın her noktasında karşımıza çıkan kâğıdın geçmişte nasıl üretildiğini görmeleri sadece teşhirden oluşan bir müzeyi gezmekten daha fazla mutlu olmalarını sağlamaktadır. Müze uzmanı tarafından birçok ilden gelen taleplerle yapılan etkinlikler, üretilen kâğıdın, süsleme sa- natçıları ve kâğıt sanatçılarıyla buluşmasına da katkı sağlamaktadır. Ziyaretçilerin büyük bölümünü grup ziyaretleri oluşturmakta olup bunların başında; okullar ve öğrenci grupları, yerli yabancı turistik gezi grupları, il içi ve il dışı sivil toplum örgütleri yer al- maktadır. Eğitim faaliyetleri ile il içi okullara ekipmanlar taşınarak seyyar bir atölye oluşturulmuş «Kâğıt Yapımı» konusunda öğrencilere eğitim verilmiştir. Bu seyyar atölye zaman zaman Sosyal sorumluluk projelerine kapsamında, Çocuk Esirgeme Kurumu, Huzur evi gibi kurumlarda da uz- man eşliğinde Yalova kâğıdı anlatılarak uygulama yaptırılmıştır. 200’ü geçkin fuar, seminer ve sempozyumda; Ankara, İstanbul, Antalya, İzmir, Tekirdağ, Aydın, Bolu, Düzce, Kütahya, Elazığ, Şırnak, Isparta Kocaeli, Eskişehir, Bursa illerinde etkinlik yapılmıştır. Müze ve atölye 2013 yılı Mayıs ayından bugüne kadar 292.154 kişi tarafından ziyaret edilmiş ve bu kişilerle atölye çalışması yapılmıştır. Kâğıt Yapımı Kâğıt yapım ekipmanları arasında; tekne, tokmak, kazan, spatula, elek, fırça, bez, dibek yer alır. Bunların dışında ana malzeme olarak; dut ağacı dalı ya da pamuklu paçavra, keten kullanılır. Müze içinde ve atölye bölümünde de üretimi yapılan bu kâğıdın yapım aşamalarında şu yolu izlemektedir; ilk olarak budanmış ağaç dalları sekiz saat süreyle kaynatılır. Kaynayan bu dallar yumuşar ve bıçak ya da spatula yardımı ile odunsu yapısından ayrılır. Buna “soyma” işlemi denir. Soyulan dallar bir dibekte iki kişi tarafından karşılıklı olarak altı saat dövülür. Dövme işlemi sonunda malzeme hamur halini alır. Elde edilen hamur su dolu teknenin içine karıştırılır. Bir süre bekletilerek su içinde dağılımı beklenir. Dikdörtgen, tel bir süzgeç ve ahşap kasnakla destelenerek iki el yardımı ile suya daldırılarak, kâğıt çıkartılır. Ahşap kasnak ve süzgeç pamuklu kuru bir bez üzerine yatırılarak sünger yardımı ile beze aktarılır. Bez askıya asılır ve kâğıt kuru- maya bırakılır. Eğer kâğıt bir süsleme sanatında kullanılacaksa “ahar”lama işlemine tabi tutulur. Ahar için yumurta akı, nişasta ve bazen de şap karıştırıldıktan sonra kaynatılır, beyaz jelimsi bir kıvam alır. Ahar fırça yardımıyla kâğıdın yüzeyine sürülür. Burada amaç kâğıtta oluşan boşluk- ları ve pürüzleri kapatmaktır ve kalemin mürekkebinin düzgün dağılmasına yardımcı olmaktır. Aharlanan kâğıt kurutulur. Kağıdı düz bir hale getirilmek için ise “pres” kullanılır. Birkaç tonluk baskı uygulanarak kâğıt, pres makinesindeki iki tabla arasına yerleştirilir, kol yatay ya da dikey yönde itilerek tablaların üzerine yük biner ve kâğıt baskı altına alınarak sıkışır ve düz hale getirilir.