Çorum Kültür Envanteri

22 taht değişimi yerel krallara yeminlerini unutturup, onlara Ege’deki Ahiyava Ülkesine yaklaşma cesareti verdiğinden, Hititler’in Anadolu’nun batısı ve güney- batısı üzerinde öne sürdükleri hakkı da yeniden elde etmeleri gerekmekteydi. Murşili’nin, Anadolu’nun kuzeyindeki ve batı- sındaki bu girişimleri, Hitit çekirdek ülkesinde veba- nın hüküm sürdüğü ve giderek artan Assur etkisiy- le Suriye’de huzursuzlukların yaşandığı bir döneme rastlamıştı. Bu arada Assur, Yukarı Mezopotamya’nın batısında Yukarı Belih bölgesi’ne ve onu sınırlayan Kargamış’a kadar etki alanını genişletmişti. Büyük kralın 9. hükümdarlık yılında Kargamış’ı yöneten Pi- yaşşili, Kizzuvatna ülkesinde, birlikte bir kült töreni- ne katıldıkları sırada öldü. Suriye’de huzursuzluklar tekrar başladı, kral’ın ordusunun başına geçerek Kargamış’a gelmesi ve Piyaşşili’nin oğlunu tahta ge- çirmesiyle Kargamış Ülkesi’ni düzene sokmuş ve Ku- zey Suriye yeniden Büyük Hitit Kralı’nın sıkı denetimi altına girmiştir. Babası Murşili’nin ardından fazla zorluk çek- meden tahta geçen Muvattalli, yirmi yıldan fazla Büyük Kral olarak hüküm sürmüştür. O’nun küçük kardeşi Hattuşili askeri birliklerin başı, saray me- muru, kuzey sınırının sürekli huzursuz bölgelerinde ve Hattuşa’da vali olarak hükümdara birçok alanda hizmet vermiştir. Bu dönemde Muvattalli sarayını, tanrı ve ataların heykelleri ile birlikte Hattuşa’dan Tarhuntaşşa’ya taşımıştır. Muvattali zamanında Orta Suriye’deki Amurru nedeniyle, Hititler’in anlaşmaz- lığa düştüğü ülke Mısır’dı. Bu anlaşmazlık Kadeş Savaşı’yla doruk noktasına ulaştı. Günümüzde Abydos, Luksor, Abu Simbel’in duvarları ve Ramsesseum’un pylonlarının üzerin- deki kabartmalarda, Yakın Doğu’nun geçmişinde en ünlü savaşlardan birinin betimleri görülmektedir. Kabartmalara; Ramses’in Hitit Kralı Muvattali’yi ye- nerek elde ettiği utkunun kutlandığı hiyoeoglif me- tinler eşik etmektedir. Firavunun çok iyi hazılanarak şahsen savaş anıda bulunmasına rağmen, Hititler savaştan kazançlı çıkmış ve savaşın esas galibi ol- muştur. Hititler ile Mısır arasında sorun haline gelen Amurru yeniden Hitit yönetimi altına girmiş ayrılıkçı yerel kral Benteşina ise Anadolu’ya sürülmüştür. Ka- deş kalesi Hitit denetiminde kalmıştır. Büyük kral Muvattalli öldüğünde, eski bir ku- rala uyulmuş ve imparatorluğun en güçlü adamı olan kardeşi Hattuşili yerine, oğlu III. Murşili/Urhi-Teşup tahta geçmiştir. O başkenti Tarhuntaşşa’dan, yeniden Hattuşa’ya taşımıştır. Büyük kral ile imparatorluğun ikinci adamı Hattuşili arasındaki uzlaşmacı tutum, zamanla bozulmuş ve Büyük Kral’ın, amcası Hattuşili tarafından tahttan uzaklaştırılmasına neden olmuş- tur. III. Hattuşili bu durumu tanrıların karar verdiği bir “Hak Sorunu” olarak göstermiştir. Yasal bir bi- çimde tahta geçemediğinin bilincinde olduğu için III. Hattuşili, kültsel ve diplomatik görevlerine çok sıkı bir şekilde bağlıydı. Kült görevlerinde, zeki ve poli- tikayla yakından ilgili olan Büyük Kraliçe Puduhepa kendisine yardımcı olmaktaydı. Bölgede II. Muvattali döneminden ve Ka- deş savaşından bu yana Firavun II. Ramses hüküm sürmekteydi. Hattuşili bilinçli olarak Assur ve Babil