Çorum Kültür Envanteri

454 sonra, oğlan annesi ve kız annesi durumu eşlerine açar. Oğlanın, kızı görmediği durumlarda, annesi tarafından görülen ve beğenilen kız şu cümlelerle anlatılır: “…Orta boylu, kara kalem karşı, Amesken erik gözlü, elma gibi kıpkırmızı yanaklı, pamukla kan al… Bir kirpikleri var süpürge gibi yanağını döğüyor… Eli ayağı ufacık mı ufacık… Bir bel var ipincecik… Yüzü ayna, ay parçası… Kudretten allıklı aklıklı… Hokka gibi ağız… İnsan yüzüne baktıkça pancar gibi oluyor. Bir gerdanı var bir karış sukabağı kaymak tabağı… Öyle de sessiz ki, başına vur ekmeğini al… Ağzı var dili yok. İşçimen mi işçimen, evcimen mi evcimen… 5 ” Bu ziyarette, iş durumuna ve ailelerin hazırlanma süresine bağlı olarak bir takvim oluşturulur. Usulünce yapılan bu uygulamadan sonra, kızın verilmesi ve yeni kurulacak yuvanın hayır dualarla temelinin atılması niyeti içinde, o gece veya daha sonra kararlaştırılacak başka bir günün akşamında söz kesilir. Söz kesmeden önce “şerbet içme” veya “kahve içme” olarak da bilinen ikram 6 yapılır ve nişan tarihi belirlenir. 1.2.2.Nişan: Nişan, düğün ile söz kesme arasında olmasıyla önem taşımaktadır. Bazı köy ve ilçelerde, düğünün küçük çaplı provası hâlinde görülmekle birlikte, genelde sade bir kutlama özelliği taşıyan uygulamalar yapılmaktadır. Bunun yanında, Çorum’da “Beşik Kertmesi” veya “Beşik Kesmesi” adıyla bilinen bir tür nişan uygulaması, azalmış olsa da, görülmektedir. Beşik Kertmesi nişanlamalar, pek samimi görüşen aileler arasında cereyan eder. Bu uygulamaya dair Çorum’da şöyle bir işleyiş vardır: Bu şekilde nişanlanacak kız ve oğlan, genelde, aynı ay ve y a aynı gün içinde doğmuştur. Kimi zaman da çocukların anneleri arasında kuvvetli bir samimiyet vardır. Arkadaşının gebeliğinde oğlu veya kızı bulunan anne, bu ahbaplığı akrabalığa kadar götürür. Beşik Kertmesi nişanın yapılma biçimi de şöyledir: Beşikteki çocuklarını birbirine nişanlamaya karar verdikten sonra oğlan anası, kız çocuğuna beşiğiyle birlikte ipekli bir takım yaptırır. İmkânlar ölçüsünde, gümüş ve uzunca bir mahfaza içindeki nazarlık nüshasına takılmış beşi birlik (beşi bir yerde) veya Gazi, Mahmudiye, Kıramise altını ve çocuğun yiyebileceği lokum; kız kardeşlerine birer entarilik, oğlan kardeşine yaşına göre elbiselik ve oyuncaklar kızevine gönderilir. Bu hediyeleri getirene bahşiş verilir. Bu eşyaların gönderildiği günün akşamında, kızevi oğlan evine bir yemek ziyafeti vermeğe mecburdur. Oğlanevi, pek iyi tanıdığı dostlarını toplayarak kızevine gelir. Bu yemek yalnız kadınlara mahsustur. Yemekler yenilip kahveler içildikten sonra bir kadın hoca veya başı devletli yaşlı bir hatun, kız çocuğunun oğlan evinden gelen beşiğini ortaya getirir. Bir ilahi, beste ile okunur. Bundan sonra şerbetler içilir ve bebekler nişanlanmış olur. Artık kız annesi ile oğlan annesi bu günden sonra birbirinin dünürü- düğürü olur. Beşik Kertmesi nişanlar, ancak, olağanüstü hâllerde bozulur. Büyük mecburiyetler olmaksızın nişanın sonunda evlilik gerçekleşir 7 . Beşik kertmesinden farklı olarak, evlenme çağına gelmiş delikanlı için gelin adayı olacak kızda; oğlan anasının fikirlerine ve hâllerine uygun, bilhassa itaatkâr ve sessiz kişilik yapısında olması aranmaktadır. Çorum’da, kız bakmak için özel bir yer veya mekân olmamakla birlikte, sosyal hayatın, özellikle ev hayatının belirgin olduğu ve kadınların bulunduğu yerler tercih edilmektedir. 1.2.3.Kına Gecesi (Kına Türküleri): Düğün gününe az bir zaman kala, güvey evinden bir kadın kafilesi, ellerinde, yanan çıralarla gelin evine gider. Köyün kadın hocaları, ellerinde mumlarla, annesinin ağzından (annesi namına), şu deyişleri okuyarak gelini kaynananın önüne getirirler: Baban çarşıya vardı m’ola Mes, pabuç aldı m’ola Kızının satıldığını bildi m’ola Fadimem kınan kutl’olsun Bindiğin atlar etl’olsun Vardığın yerler şen olsun Bunu arkasından, gelinin ağzından da şunlar okunur: Anam yayık yayar m’ola Tepisiye koyar m’ola Kızım diye anar m’ola Fadimem kınan kutl’olsun Bindiğin atlar etl’olsun Vardığın yerler şen olsun Kaynana önüne getirilen müstakbel gelinin avucuna, içinde altın bulunan bir miktar ıslatılmış kına koyulur ve eli kapatılır. Getirilen hediyeler geline takılır. Hediyeler takıldıktan sonra gelinin başı üzerine bir tef tutulur. Misafir kadınlar 5 Ş. H. Koçak, 1938, “Çorumda Nişan Âdetleri”; Çorumlu Dergisi, Yıl 1, 15 Haziran 1938, Sayı 3, s. 7-13. 6 Çorum İl Yıllığı, 2003, s. 127. 7 H. Koçak, 1938, “Çorumda Eski Nişan Âdetleri”, Çorumlu Dergisi, Yıl 1, 15 Mayıs 1938, Sayı 2, s. 17-20 .