Çorum Kültür Envanteri

459 Halk oyunlarının hareket ve müzik gibi iki önemli unsuru vardır. Halk oyunların önemli bir özelliği, bir halk sanatı olmasıdır 21 . Çorum Halayı, Bıçak oyunu, Davul oyunu-davul şaman oyunu, Dillala, İğdeli Gelin, Çekirge, Miço, Bediriş, Benli oyunları, ilin en çok bilinen oyunlarındandır 22 . Çorum’da oynanan halk oyunlarının bir kısmında bazı araçlar <aletler/enstrümanlar> kullanılmaktadır. Bunlardan birkaçı şöyledir: altın, ayna, bıçak, davul, para (madeni veya kâğıt), tarak, yüzük, zil 23 . 7.Köy Seyirlik Oyunları/Halk Eğlenceleri: Oyun oynamak, toplumun; çocuk-genç-yaşlı, kadın-erkek, idareci- tüccar, öğrenci-işsiz, zengin-fakir, köylü-kentli gibi bütün kesimleri veya üyeleri tarafından zevk almak amacıyla gerçekleştirilen gönüllü bir etkinliktir 24 . Çorum’da, tespit edilmiş bazı oyunlar şöyledir: Hacı Baba, Kış Yarısı, Eminem, Fadimem, Topal Kız, Elekçi, Yayık, Kalaycı, Yahudi, Deve, Kartal, Tospağa, Eşek, Çiftçi, Keloğlan, Soku, Ayı, Hasan Baba, Kaplumbağa, Arap, Davarın Yüzü, Tilki ile Tavşan, Kalaycı ve Körüğü, Tarla Sınırı, Kenanoğlu, Tortu, Külhanbeyi 25 . Toplum hayatında benzer bir işlevi de Halk Tiyatrosu üstlenmektedir. Bu gelenek, daha çok kentlerde gelişmiştir. Türk toplumhayatında; köylü tiyatrosu geleneği, halk tiyatrosu geleneği, saray tiyatrosu geleneği ve batı tiyatrosu geleneği gibi, değişen kültür dönemlerine göre, içeriği ve uygulanışına göre sınıflandırılan tiyatro dönemleri, kategorileri vardır 26 . Geleneklere dayalı orta oyununun sahnelerde sergilenmesi ve bunun Batı etkisinde kalan tiyatro ile karışmasından meydana gelen tiyatro türü de Tuluat Tiyatrosu olarak bilinmektedir. Tuluat tiyatrosunda, orta oyunu tekniği esas alınmakla birlikte, eski orta oyunlarındaki klasik tipler yerine, günlük hayattan karakterler ön plana çıkmıştır 27 . Çorum’da derlenen 28 halk eğlencesinin önemli bölümünü oluşturan “Köy Seyirlik Oyunları”nın adları şöyledir: I.Kuttören ve Söylence kaynaklı oyunlar-Gerçekçi Oyunlar: Ameliyat Oyunu, Ayran Oyunu, Berber Oyunu, Çıkrık Oyunu, Damat Tıraşı, Davarın Yüzü Oyunu, Deli Kız Oyunu, Dillala Oyunu, Enişte Oyunu, Erzakçı Oyunu, Et satma Oyunu, Gurbete Gitme Oyunu, Hacı Oyunu, Kalaycı Oyunu, Kezban Ana Oyunu, Kıskançlık Oyunu, Kız Satma Oyunu, Körük Oyunu, Mercimek Fasulye Satma Oyunu, Miras Kavgası Oyunu, Nal Çakma Oyunu, Natır Oyunu, Sarhoş Oyunu, Sınır Taşı Oyunu, Tıraş Oyunu… II.Ölüp-Dirilme ve Kız Kaçırma: Deve Oyunu, Guyva Çimmesi Oyunu, Hasan Baba Oyunu, Hasan Babası Oyunu. III.Hayvan Benzetmeleri: Tavşan Oyunu. IV.Dilsiz Oyunları-Kukla-Şaka Oyunları: Bebek Oyunu-Kol Oyunu. Çorum’dabilinenveoynananoyunlardanbiri de“yüzükoyunu”dur. Yörede“fincanoyunu”olarakdabilinmektedir 29 . Erkekler arasında yaygın olan bu oyunda, arada ezgiyle söylenen ve adına “çığşak” denilen manzum ve mensur edebî metinlerin okunduğu görülmektedir. 8.Çocuk Oyunları: Çorum’da, geçmişten bugüne, varlığını sürdüren önemli folklorik konular arasındadır. İlimizde derlenen geleneksel çocuk oyunlarından bir kısmı şöyle sıralanabilir 30 : Aşıkla Oynanan Oyunlar Bilyeyle Oynanan Oyunlar: Sırma Oyunu Çomak (Tahta, Sopa, Değnek) ile Oynanan Oyunlar: Çelik Çomak Oyunu, Çoş Oyunu, Gıcı Gıcı Oyunu, Gömmeli Çelik Oyunu, Keçi Oyunu, Kuyu Çeliği Oyunu, Tenme Oyunu Herhangi Bir Oyuncağı Olmayan Oyunlar: Aç Kapıyı Bezirgânbaşı Oyunu, Aşmalı Oyunu, Birdirbir Oyunu, Çardaklı Oyunu, Çat Çat Kaynana Oyunu, Ebe Saat Kaç Oyunu, Eşek Bekçisi Oyunu, Eş Eşim Oyunu, Güvercin Taklası Oyunu İple (Halat) Oynanan Oyunlar: Harro Marro Oyunu Kaşıklı Oynanan Oyunlar: Leylek Getirdi Oyunu Kayışla Oynanan Oyunlar: İstasyon Oyunu, Kayış Oyunu, Tula Oyunu Mendille Oynanan Oyunlar: Körebe Oyunu, Mendil Saklama Oyunu Taşla Oynanan Oyunlar: Çadırıma Çardak Oyunu, Dalle Oyunu, Kale Oyunu, Okkel Oyunu 21 ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Türker Eroğlu, 1997, “Halk Oyunlarının Bilim ve Sanatla İlişkisi”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Müziği Oyun Tiyatro Eğlence Seksiyon Bildirileri, (24-28 Haziran 1996), Kültür Bakanlığı, Ankara, s. 144-145. 22 ������������������������������������ Çorum İl Yıllığı, 1973, s. 148-153. 23 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Ahmet Çakır, 1997, “Araçla Oynanan Halk Oyunlarımız Üzerine Bir Atlas Denemesi”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Müziği Oyun Tiyatro Eğlence Seksiyon Bildirileri, (24-28 Haziran 1996), Kültür Bakanlığı, Ankara, s. 82-99. 24 ��������������������������������������������������������������������������������������������� Nebi Özdemir, 2006, Türk Çocuk Oyunları, Cilt I, Akçağ Yayını, Başer Matbaası, Ankara, s. 21. 25 �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Şükrü Elçin, 1977, Anadolu Köy Seyirlik Oyunları (Köy Tiyatrosu), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınını, Ayyıldız Matbaası, Ankara, s. 18-19 . 26 ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Metin And, 1985, Geleneksel Türk Tiyatrosu Köylü ve Halk Tiyatrosu Gelenekleri, Inkılap Yayınevi, Anka Ofset, İstanbul, 576 S. ��������������������������������������������������������������������������������� Nevzat Gözaydın, 1991, Folklor Dünyasından, Yargı Yayınları, Ankara, s. 85-89. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� M. Öcal Oğuz, Selcan Gürçayır, 2006, 2005 Yılında Çorum’da Yaşayan Köy Seyirlik Oyunları, Hitit Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Halkbilimi Topluluğu Yayını, Ankara, 64 S. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Eşref Ertekin, 1940, “Çorum’da Yüzük Oyunu Sıra Gezme ve Sıraya Dizme ve Söylenilen Çığşaklar”, Çorumlu Dergisi, Yıl 3, 1 İlkteşrin 1940, Sayı 27, s. 6-11. �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� M. Öcal Oğuz, Dilek Beden, 2006, 2005 Yılında Çorum’da Yaşayan Geleneksel Çocuk Oyunları, Hitit Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Halkbilimi Topluluğu Yayını, Ankara, 64 S.

RkJQdWJsaXNoZXIy NTU2NTE2