Çorum Kültür Envanteri

460 Terlikle Oynanan Oyunlar Topla Oynanan Oyunlar: Cingilli Top Oyunu, Top Oyunu Topaçla Oynanan Oyunlar: Maymun Çevirme Oyunu 8.1.Aşık Oyunu: Kemiğin yapısına ve işlenmesine göre çeşitlilik gösteren aşık oyunları, Çorum’da dört türlüdür 31 : Cızılı, Hobbişli, Ballı callı, Hilbili. Oyuncu sayısına göre yapısı değişebilen aşık oyununda, kullanılan aşıkların türü/cinsi ve aşığın yapısına göre bu oyunda kullanılan adlandırmalar şöyledir: 1.Koynak: Koyundan çıkan aşık 2.Keçik: Keçiden çıkan aşık 3.Kemeçe: Sığır aşığı 4.Saha: Oyuncunun alet olarak kullandığı büyük davar aşığı 5.Hilbi: Dört tarafı taşla sürtülerek aşındırılmış, düzlenmiş aşık 6.Çik: Aşığın iç ve çukur tarafı 7.Tök: Aşığın arkası, kabarık yuvarlak tarafı 8.Bal: Aşığın girintili çıkıntılı tarafı Kullanılan aşıklar, özel ihtimamla süslenir, mukavemeti artsın diye, bazı yerlerde, içine kurşun eritilip dökülür. Genelde 5-18 yaş arasındaki erkek çocuklar tarafından, boş zamanlarda oynanmaktadır. Bu oyunda ilk önce atış sırasını belirlemek gerekmektedir. Bunun da çeşitli muhitlere göre farklı uygulamaları vardır. Çekilen bir çizgiye, oyuncuların aşıklarını atması ve çizgiye en yakın atan kişinin önce oynama hakkını kazanması daha yaygın bir başlangıç biçimidir 32 . 8.2.Çiğdem Eğlencesi: Baharın yaza bağlandığı döneme ait eğlencelerden olan bu kutlamalar; Çiğdem Günü, Çiğdem Çiçeği, Çiğdem Aşı gibi adlandırmalarla yapılmaktadır. Uygulanışında bazı farklar olsa da, genel pratikler ortaktır. Çorum merkeze bağlı Kiranlık köyünde, her yıl mart başı ile nisan sonu arasında Çiğdem Günü kutlanmaktadır. Bu tarihlerde çocuklar, küme küme kıra çıkar, ucu sivri sopalarla çiğdem çiçeği toplayarak demet yaparlar. Maniler söyleyerek kapı kapı gezerler ve evlerden bulgur, yağ gibi yiyecek malzemeleri toplarlar. Topluluk hâlinde kırlara giderler ve topladıkları malzemelerden yaptırdıkları pilavı yerler. Çorum’da Çiğdem Günü kutlamalarında söylenen nazım örnekleri; Yağmur yağ. Ekin bit. Tarlada çamur. Teknede hamur. Öküzlere ömür. Ver Allah’ım sellice suluca yağmur. Çiğdem çiğdem çiçeği Alaca bulaca saçağı Dedem Allah köçeği Dam üstünde boyunduruk Dura dura yorulduk 33 8.3.Hodak Oyunu: Bu oyun, geçmişte, yaz aylarında ve gündüz vakitlerinde oynanırdı. Her çocuk için uzunca bir değnek, “emen” denilen ve toprağı bir karış derinlikte kazarak elde edilen çukur ve bir de “hodak” denilen ve kaymayı iyi temin edebilmek için büyükbaş hayvanların art ayak aşık kemiği, oyunun temel parçalarıdır 34 . Oyuna başlamadan önce güdekçinin (ebe) ayrılması lazımdır. Bu oyunun güdekçiliği zor bir iş olduğundan, bu kişinin dikkatlice seçilmesi gerekir. Çocukların değneği bir çocukta, seçicide toplanır. Seçimin şekline göre seçici de güdekçi olmaktan kurtulamaz. Seçici, kendi değneği de içinde olarak topladığı değnekleri iki eliyle tutar, başı hizasına kadar yükseltir, başının üstünden arkasına atar ve kımıldamadan olduğu yerde durur. Bütün oyuncular arasında heyecan belirir. Seçici gayet küçük adımlarla geri geri yürür. Oyuncular bu hareketi heyecanla takip ederler ve çocuğun sopaları görmek için bakmasına müsaade etmezler. Seçicinin ayağı ilk olarak kimin değneğine dokunduysa değnek sahibi güdekçi olduğunu üzüntüyle anlar. Diğer oyuncular da yorucu ebelik işinden kurtuluşlarını büyük bir sevinç haykırışıyla karşılar. Artık oyun başlamıştır. Güdekçinin vazifesi değnek ile iterek hodağın emen içine girmesini temin etmektir. Diğer oyuncular ise değnekleriyle, ebenin bir arzusunu yerine getirtmemek için, hodağa vurarak sağa sola kaydırırlar. Eğer, ���������������������������������������������������������� Çorumlu Dergisi, Yıl 2, 1 Şubat 1940, Sayı 19, s. 26-29. ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Şükrü Elçin, 1987, “Türklerde Aşık Oyunu ve Bu Oyunla İlgili Âdet ve Ananeler”, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, III. Cilt, Halk Müziği, Oyun, Tiyatro, Eğlence, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Başbakanlık Basımevi, Ankara, s. 95-102. ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Nazmi Tombuş, 1938, “Çorumun eski çocuk eğlence ve oyunlarından: Çiğdem Eğlencesi”, Çorumlu Dergisi, Yıl 1, 15 Mayıs 1938, Sayı 2, s. 28-30. ��������������������������������������������������������������������������������� Lütfi Ünsal, 1944, “Çorum’un Eski Çocuk Oyunlarından Hodak Oyunu”, Çorumlu Dergisi, Sayı 44, 1 II.Kânun 1944, s. 11-12.