Çorum Kültür Envanteri

469 bilinir ve kullanılır 62 . Çorum’un Sungurlu ilçesinden derlenmiş ninni biçimindeki 7 heceli mani metni şöyledir 63 : Haydi yavrum haynini Sıçan yemiş boynunu Sıçan değil kurtumuş Kulakları dördümüş, ninni yavrum ninni. Haleylim havasına Aş koydum tavasına Aşını hep bitirmiş Anası da yatırmış, ninni yavrum ninni. Haydi yavrum hoppala Seni vermem topala Topal seni götürür Öper sıkar getirir, ninni yavrum ninni. Nenni deyim uykun gelsin Gurbet elden baban gelsin Allah uzun ömür versin Ninni yavrum ninni ninni Ninnilerle uyur musun? Bundan şifa bulur musun? Ben olmazsam sen n’olursun? Ninni yavrum ninni ninni 12.9.Bilmece: Anlamı açık olmayan ve günlük kullanıma geçmemiş bulunan, mecaz ya damecazlar topluluğudur. Bilmecenin tabiatı; bir olguyu, sözcükleri imkânsız gibi görünen bir biçimde yan yana getirerek tanımlamaktır 64 . Eğlence, bilgi yarışması, zihin egzersizi, kültürün soru cevap yoluyla aktarımı gibi fonksiyonları olan bilmece türü, sözlü gelenek içinde, geçmişten bugüne yaşayan ve varlığını devam ettiren en önemli edebî türlerdendir. Çorum, diğer sözel ürünler gibi, bilmece anlatma, bilmece sorma alanında da, kaynak şehirlerden biridir. Teknolojinin gelişmesi, bilmecelerde sorulan veya ima edilen mevzuları doğal olarak değiştirmiş olsa bile, özellikle genç nesil arasında, bilginin/geleneğin güncellenmesi bağlamında, bilmece/bildirmece yaşatılmaktadır. Çorumlu Dergisi’nde yayımlanmış bilmecelerden bazıları şöyledir 65 : -Yol üstünde kitli sandık (Mezar) -Pat dedi pıt dedi, var şuraya yat dedi (Süpürge) -Yol üstüne yoğurt dökülmüş, silerim gitmez süpürürüm gitmez (Ay ışığı) -Dam üstüne deri serdim, bacaklarını geri serdim (Makas) -Uzun oluk dibi delik (Baca) -Osmancıktan sandık gelir sandıkçılar yapamaz, içlerinde boncuk gelir boncukçular dizemez, arasında mektup gelir değme kâtip yazamaz (Nar) -Bir tabakta iki tavuk, biri sıcak biri soğuk (Gök, ay ve güneş) -Yamyassıca filfillice (Mercimek) -Alaca mezer, dünyayı gezer (Göz) -Başı benzer eriğe, girer çıkar deliğe (Kahve dövülen dibek demiri) -Karanlık yerde kaptan asılı (Ciğer) -Yer altında dedem sakalı 66 (Pırasa) -Dört terkli beş değil, sudan başı hoş değil (Sabun) 62 �������������������������������������� Doğan Kaya, 2004, a.g.k., s. 349-351. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Hayrettin İvgin, 1989, Türk Folklorundan Derlemeler 1989, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, s. 21-23. ��������������������������������������������������������������������������������� Ali Öztürk, 1986, Türk Anonim Edebiyatı, Bayrak Matbaacılık, İstanbul, s. 288. ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� Eşref Ertekin, 1941, “Çorum’da Söylenilen Bilmeceler”, Çorumlu Dergisi, Yıl 4, 1 İkinci Teşrin 1941, Sayı 31, s. 20-21. 66 ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� Eşref Ertekin, 1943, “Çorum’da Söylenilen Bilmeceler”, Çorumlu Dergisi, Sayı 38, 1 Temmuz 1943, s. 31-32.