Dârü’l-Elhan’da Usûlât-I Mûsikîyye Dersleri Üzerine Bir İnceleme

193 Dârü’l-Elhan’da Usûlât-I Mûsikîyye Dersleri Üzerine Bir İnceleme Müzik, Oyun ve Eğlence Tablo-1. 1916 Yılında Yayınlanan Usûlât Dersi İçerikleri • 1916 Yılı Ders İçeriği • Usûlât • Birinci Sınıf • Sofyan, düyek, ağır-düyek, çifte sofyan, aksak, ağır-aksak, yürük semâî, vals 1 , evfer, devr-i hindî, devr-i revan • İkinci Sınıf • Çifte düyek, çenber, fahte, devr-i kebir, berefşan, zencir, evsat, frenkçin, lenk fahte, fer, hafif, nim sâkil, muhammes, nim devir • Üçüncü Sınıf • Darbeyn, remel, sâkil, hâvi, darb-ı fetih • Dördüncü Sınıf • Üç sene zarfında ta’lim olunan mûsikî evzanı ile te’lîfat 2. Türk Mûsikîsi Usûl Dersi Saatleri 1926 yılında yayımlanan iç tüzüğün şark mûsikî bölümüne ait 31. maddesinde yer alan bilgiye göre; “ solfej ve (tegannî ve usûlâtı mûsikîye) tedrisatı onar kişilik gruplarda haftada birer saat devam etmek üzere icrâ edilir” (İçtüzük, 1926, s.222-23). Maddede verilmiş olan bilgiye göre haftada da birer saat nazarî ve uygulamanın bir arada verildiği usûl dersleri, verilen dersin verimli geçmesi amacıyla on kişilik bir sınıf mevcudu ile birden fazla gruba uygulanmıştır. 3. Türk Mûsikîsi Usûlâtının Sınıflandırması İkinci sınıf solfej dersinde “ Türk mûsikîsinde bilcümle notaların hurufatı ve basit usûllerin tarifi ” (İçtüzük, 126, s.29) maddesince usûllerin basit olarak sınıflandırılması aynı zamanda birle- şik olarak da sınıflandırıldığı fikrini bize vermektedir. Bununla birlikte 1 Haziran 1340/1921 tarihli Dârü’l-Elhan mecmuasında Musa Süreyya Bey’e ait Memleketimizde Opera başlıklı makalede (Kolukırık, 2014, s.213) usûlâtın küçük ve büyük olarak sınıflandırılması, usûller konusunda ba- sit-birleşik, küçük- büyük olarak sınıflandırma içerisine tabi tutulduğunu göstermekte ve tahmin- lerimizi kuvvetlendirmektedir. 4. Türk Mûsikîsi Usûlâtının Tatbiki Dârü’l-Elhan programında yer alan birinci, ikinci ve üçüncü sınıf usûl derslerinin açıklama- sı içerisinde yer alan “ evzânın mûsikî hurufu ile tarz-ı tahrir ve kıraatleri ” 4 cümlesinden hareketle usûl derslerinin nota eşliğinde öğretildiğini ve öğrenildiğini söylemek mümkündür. Ayrıca şark mûsikîsi birinci sınıf solfej dersleri içerisinde yer alan “ basit notaların usûl ve kıraat ile icrâsı” maddesinde solfej uygulamasında da usûlün basit notalarla icrası belirtilmektedir. 5. Türk Mûsikîsi Usûl Sınavları Mûsikî Encümeni ve Dârü’l-Elhan Talimi Suretinde yer alan sekizinci faslın 50 ve 51. mad- delerine göre Dârü’l-Elhan da; okul açıldıktan üç ay sonra birinci, altıncı ayda ikinci, dokuz ay sonra da üçüncü sınav yapılmaktadır. Bestekârlık ( Sınaat-ı telif) dersi hariç tüm sınavlar sözlü 1 Batı mûsikîsi içerisinde yer alan ve üç zaman olan vals, Türk mûsikîsinde semâî ismi ve “düm tek tek” darpları ile kullanılmaktadır. Dârü’l-Elhan ders müfredatı içerisinde vals olarak kullanılmıştır. Gerek isim gerekse darb bakımından Türk mûsikîsi üslûbuna uygun olarak düzenlenen usûlün program içerisinde de Türk mûsikîsinde kullanılan semâî ismi ile yer verilmiş olması gerektiği düşüncesindeyiz. 4  Bkz. 2.sınıf ders programı 3. madde.