Datçada Guş Dutmak ve İpek Dokumacılığı, Muğlada Guş Dutmak

259 Datça’da (Muğla) “Guş Dutmak” ve İpek Dokumacılığı Maddi Kültür keseleri, uşkur, peşkir, çevre, yatak çarşafları ve yatak takımlarının da bürümcükten yapıldığını ama bunların çeyizdeki gömlek sayısı kadar önemsenmediğinden bahsederek ipek böcekçiliğinin Datça kültüründe ne kadar önemli olduğunu belirtmektedir. Hatta yazar Nihat Akkaraca’nın derle- diği aşağıda yer alan maninin de ipek gömleğin önemini vurguladığını ifade etmektedir. Gereme’nin denizi Bak solmuş gül benizi Yirmi beş göynek çıktı Ünlü kızın çeyizi Ayrıca ipek kumaşlarla çarşaf, çeki, gömlek, mendil, namaz örtüsü yapılır, has ipek iplik- lerde de çeki ve namaz örtüsünün kenarlarına iğne oyası yapılırmış (Osman akın). Günümüzde Datça’da hemen her kadın iğne oyası bilmekte olup halen bu el sanatını devam ettirmektedir. İğne oyalı ürünleri çeyiz için yaptıkları gibi yazın Datça’ya gelen turistlere satarak da aile ekono- misine katkı sağlamaktadırlar. SONUÇ VE ÖNERİLER Datça turistik bir yerleşim bölgesidir. Coğrafi konumu nedeniyle tarih boyunca pek çok önemli uygarlığın yerleşim alanı olmuştur. Yarımadada kültür ve sanatın ne denli gelişmiş olduğu bulunan çok sayıdaki arkeolojik kalıntılardan anlaşılmaktadır. Gelişmiş olan kültürel ve sanatsal etkinlikler yarımadada hala etkisini sürdürmektedir. Datça’da İpek böcekçiliği de kültürel, sanat- sal, sosyal ve ekonomik açıdan önemli bir yere sahip olmuştur. Muzaffer Özgen (2015), bürümcük çekme, badem toplama, kırma, zeytin silkme, yağ çı- karmak, tahıl işleri, asker uğurlama, Hıdrellez, düğünler, vb. birçok etkinlik, insanları bir araya getiren, yakınlaştıran, yardımlaşmayı, paylaşmayı geliştiren, ilişkileri kuvvetlendiren kültürel et- kinlikler diye bahsetmektedir. Yine günümüzde bu etkinliklerin bazılarının eskisi gibi olmasa da güncelliğini koruduğunu diğerlerinin yaşamsal öneminin kalmamasıyla birlikte yok oluklarından bahsetmektedir. Datça yarımadasında uzun yıllardır sürdürülen İpek böcekçiliği ve ipekli kumaş doku- macılığı da günümüzde yaşatılmaya çalışılan kültürel ve sanatsal etkinliklerden birisidir. İpek böcekçiliği ve dokumacılığının yaşatılması için 2009 yılında Datça Kaymakamlığı, Muğla İşkur İl Müdürlüğü ve Halk Eğitim merkezi işbirliğinde “Hızırşah Köyü Geleneksel El Sanatlarını Yaşatma ve Geliştirme Projesi” hazırlanmış ve hayata geçirilmiştir. Proje kapsamında eğitim verilen 20 kursiyerden bugün yalnızca 4’ü imkânlarının el verdiği ölçüde bu işle uğraşmaktadır. Öncelikle Datça’da ipek böceklerinin yetişmesi için yeterli sayıda dut ağacı bulunmamaktadır. Eskiden önemli bir ağaç olan dut ağacı hemen her evin bahçesinde ve çevrede bolca bulunurken günümüzde maalesef dut ağacı yetişmemektedir. Hızırşah Muhtar- lığı bir dönem ipek böcekçiliğini desteklemek amacıyla değişik yerlere dut fidanları dikmiş, ama bu fidanlardan yalnızca birkaç tanesi tutmuş tutanlarında bazıları maalesef kırılmıştır (Muzaffer Özgen14 Mart 2015).