Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu

2 2.3. Doğu Roma (Bizans) Ġmparatorluğu (M.S. 395-1453) Anahtar Kelimeler: Doğu Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu, Theodosius soyu, Justinian sülalesi, Heraklius sülalesi, İsavriya sülalesi, Amorion sülalesi, Makedonya sülalesi, Dükaslar sülalesi, Komnenler sülalesi, Angeloslar sülalesi, Lâtin uygarlığı, Paleologlar sülalesi. Bizans şehrini yeniden kuran ve burasını Roma İmparatorluğu’nun merkezi yapan Konstantinus ’tur. Roma İmparatoru I. Teodos ölürken ülkesini iki oğlu arasında paylaştırmış, Doğu Roma toprakları Arkadius’a düşmüştü. Doğu Roma’nın merkezi Bizans şehri olduğu için bu imparatorluğa Bizans İmparatorluğu denilmiştir. Ortaçağ boyunca devam eden Bizans İmparatorluğu’nda çeşitli sülaleler işbaşına geçmiştir. Theodosius (Teodos) Soyu (395-518) Bu sülale Arkadius ’la başlar. Arkadius’un babasının adı Thodosius olduğundan bu adı almıştır. Bu sülale döneminde din tartışmaları ve dinî ayrılıklar ortaya çıkmıştır. Bizans’ta büyük bir tehlike hâline gelen Gotlar Bizans İmparatoru Zenon zamanında (488) birbirine kırdırılarak Batı Roma üzerine sevk edilmiştir. İstanbul Surları İmparator Tehodosius tarafından yeni baştan yaptırıldı. İmparator Tehodosius ayrıca Konstantinus’tan beri bütün imparatorların fermanlarını Codex Theodosianus adlı bir dergide toplattı. Bizans Üniversitesi’nin temelini attı. Attila zamanında Hunlar’a vergi vermek zorunda kalan bu sülale Attila’nın ölümünden sonra Dengizik de öldürerek Hun tehlikesinden kurtuldular. Justinian Sülalesi Devri (518-610) Bu sülaleyi İliryalı bir köylü olan Justin kurdu. Theodosius soyunun son imparatoru Anastas ’ın yerine bir mirasçı veya veliaht bırakmadan ölümü üzerine o sırada hassa ordusu komutanı olan Justin , senatoya baskı yaparak kendisini imparator ilân ettirdi. İhtiyar Justin’in ölümünden sonra yerine yeğeni Justinianus geçti (527). Ancak önceki İmparator Anastas’ın yeğenleri ve onların Yeşiller Partisi büyük bir propaganda ile Justinianus’u devirmek için harekete geçtiler. Tarihte Nika İhtilâli olarak bilinen bu ihtilâl, General Beliserüs tarafından kanlı bir şekilde bastırıldı. Anastas’ın yeğenleri idam olundular. Justinianus, İran’la devam eden savaşlara son vererek 532’de barış yaptı. Daha sonra General Beliserüs’ü Kuzey Afrika’ya göndererek Vandal Krallığı ’na son verdi (533). Ancak buradaki Bizans hâkimiyeti 548 yılında sağlanabildi. 533 yılında Vandal seferinden dönen General Belizerüs’ü İtalya’ya Ostrogotlar üzerine gönderdi. Belizerüs Sicilya ve Napoli’yi zapt ederek kuzeye doğru ilerleyip Ostrogot Krallığı’nın merkezi Ravenna ’yı da aldı. Belizerüs’ün geri dönmesinden sonra İtalya’ya gönderilen General Narses 554 yılında Ostrogot Krallığı’na son verdi. 554 yılında generallerinden Liberius ’u İspanya’ya göndererek Vizigotlar ’a da egemenliğini kabul ettirdi. Juistinianus ayrıca arkadaşı Tribonianus başkanlığında bir hukukçular komisyonu kurarak Codex Justinianus adlı hukuk belgesini hazırlattı. 565 tarihinde ölen Justinianus’tan sonra kurduğu imparatorluk sarsılmaya başladı. Bizans tahtı başka bir sülalenin eline geçti. Heraklius Sülalesi (610-717) Bu sülale Kartaca Valisi Heraklius ’un oğlu genç Heraklius tarafından kurulmuştur. Heraklius Bayan Kağan komutasında Bizas’ı kuşatan Avar Türkleri’nin saldırısını