Gaziantep’te Kentsel Dönüşümün Mahalle Kültürüne Etkisi

315 Gaziantep’te Kentsel Dönüşümün Mahalle Kültürüne Etkisi Genel Konular Kentsel dönüşüm, kentin bütününde ya da belirli bir bölgesinde fiziksel, sosyal, ekono- mik ve kültürel sorunların kalıcı bir çözüm ile düzenlenmesini sağlayan bir eylem olarak tanım- lanabilir. Bu tanımlar ışığında; kentsel mekânda değişim ve dönüşümü sürekli olarak gündemde tutan nedenlerin başında; ilk olarak kentin nüfusunun sürekli olarak artması gelmektedir. Bunun yanı sıra kentin ekonomisinin gelişmesi, ihtiyaçların farklılaşması kentsel dönüşümü bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkarmaktadır. Barınma ve çalışma alanlarındaki konutların eskimesi eski işlevi- ni yerine getirmemesi ve deprem, sel vd. doğal afetlere karşı dayanıksız olması dönüşümü ihtiyaç haline getirmektedir. Kentler ilk kurulduklarından itibaren kültürel, fiziksel, ekonomik ve stratejik vd. konular açısından sürekli değişim halindedir. Sanayileşme sürecine kadar yavaş olan bu değişim, sana- yileşmeyle hız kazanmıştır. 19. yüzyılla birlikte sanayileşmenin ve kapitalizmin, ihtiyaç duyduğu üretim alanlarında, yeni konut alanlarının, mal ve hizmet akışına uygun, düzenli ve kontrollü fizik- sel mekânların organizasyonunu gerçekleştirmek için büyüyen kentlerin ve artan nüfusun etkin bir şekilde düzenlenmesi hususunda yapılan düzenlemeler kentsel dönüşümün tarihsel açıdan birinci evresini oluşturmaktadır. İkinci Dünya Savaşı sonrası görülen alt kentleşme dönemi, kent- sel dönüşümün ikinci evresini oluşturmaktadır. Dönüşümün ikinci evresini oluşturan diğer bir olgu da İkinci Dünya Savaşıyla birlikte bozulan şehirlerin yeniden toplumsal hayata kazandırılması politikasıdır. Kentsel dönüşümün üçüncü evresi ise; 1970’lerden itibaren küreselleşme süreciyle başlamıştır. Gelişmiş ülkelerde sanayileşmenin beraberinde getirdiği fiziksel, toplumsal, ekonomik ve kültürel sorunları çözmek için uygulanan kentsel dönüşüm, Türkiye’de hızlı kentleşmenin so- nucu olan gecekondulaşma sürecine ve artan nüfusa karşı bir çözüm olarak çıkmıştır. Türkiye’de kentsel dönüşüm tarihsel olarak farklı ekonomik ve toplumsal olguları içeren ve kentsel dönüşü- mün uygulama çeşitlerinin farklı zamanlarda ve mekânlarda uygulandığı 1950-1980, 1980-2000 ve 2000 sonrası şeklinde üç döneme ayrılabilir. 1950-1980 döneminde; yapılan kentsel dönüşümler genellikle gecekondu bölgelerine yö- neliktir. Bu müdahalelerdeki amaç gecekondu bölgelerinin ıslah edilmesi ve bu bölgelere altyapı hizmetlerinin götürülmesi amaçlanmaktadır. 1980-2000’li dönemlerde; kentsel dönüşüm uygulama biçimlerinden bazıları görülmekte- dir. Fakat bazı radikal kararlar da alınmıştır. Bunlardan bazıları yıkılan evlerin yerine yeni bina- ların yapılmasıdır. 2000’li yıllarda ise; Türkiye’de en önemli gelişme kentsel dönüşümün yasallaşması ve kentsel dönüşüm projelerinin ülke gündeminde önemli bir yer tutması amaçlanmaktadır. Bununla birlikte, kentsel dönüşüm projelerinin geniş ölçekli kent planlarının birer parçası haline gelmesi de bu döneme rastlamaktadır. Gaziantep’te ise; özellikle 2000’li yıllarda sanayinin hızla artması ve şuursuzca artan nü- fus artışı dönüşümü kaçınılmaz hale getirmiştir. Bu nedenle merkez Şahinbey ve Şehitkamil ilçe- lerinde dönüşüm bugün de hızlı bir şekilde devam etmektedir. Şahinbey İlçesinde Aydınlar, Kur- tuluş, Saçaklı, Oğuzlar, Şenyurt, Kılınçoğlu, Delbes, Nuripazarbaşı vd. mahalleleri olmak üzere