Geleneksel Bilginin Korunması Ve Sürdürülmesinde Coğrafi İşaretleme Ve Müzeler: Geleneksel Ve Çağdaş Yaklaşımlar

539 Geleneksel Bilginin Korunması ve Sürdürülmesinde Coğrafi İşaretleme ve Müzeler: Geleneksel ve Çağdaş Yaklaşımlar Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları Kültürel Miras, Coğrafi İşaret ve Müze İlişkisi Somut ve somut olmayan kültürel miras unsurlarınca zengin bir kültürel mirasa ev sahip- liği yapan Türkiye, 1970’den bu yana kültürel miras yönetimi konusunda yeni yaklaşım, gelişme ve uygulamalara odaklanmaktadır. Kültürel mirasın tanımlanması, açıklanması-yorumlanması, korunması, öğretilmesi ve tanıtılması için sağlıklı ve çağdaş bir kültürel miras yönetimi kurgulan- masında müzelerin yeri ve önemi büyüktür. 21. yüzyılda müze, kültür sektöründe yaşanan gelişim ve değişimlerin birincil kaynağı ve kültürün sürdürülebilirliğine ilişkin denemelerin gerçekleştirildiği dinamik bir enstitüdür. Gelenek- sel ve çağdaş yaklaşımlarla işlevlerini çeşitlendirmekte olan müzeler sadece kültür varlıklarının toplanması, korunması, sergilenmesi ve eğitim amacıyla kullanılması bağlamlarında değil, aynı zamanda dünya genelinde tanınmalarını ve eğitim için önemli kaynaklar haline gelmelerini sağ- layacak stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması bakımından da göz önünde olan kurumlardır. Talboys (2010: 11), müzelerin temsil ettikleri kültüre ilişkin disiplinlerarası konu ve bağlamları bir araya getiren ve bu özelliğiyle tüm öğretim seviyesindeki çocuk, genç ve yetişkinler için önemli eğitsel kaynaklar olduğunu vurgular. Tran (2006: 280) ise, müzelerin öğrenme ve öğretme çev- resi olduğunu ve bu informal çevrelerin öğrenme motivasyonlarını artırdığını ifade etmektedir. İletişim, eğitim ve tanıtım işlevlerinin öne çıktığı müzelerde kültürel miras unsurlarının doğru ileti- şim araçlarıyla ve kanallarla izleyiciyle buluşması, eğitim etkinlikleriyle kuşaklararası aktarımının ve sürdürülürlüğünün sağlanması kültürel miras yönetiminin önemli konu başlıklarıdır (Greenhill, 2004: 308). Disiplinlerarası müzecilik araştırmaları ulus inşa etme yaklaşımları ve ulusal müzelerin kurulması arasında yakın bir ilişki olduğunu ve ulus inşası süreçlerinde müzelerin kültürel mirasın yönetiminde önemli işlevler üstlendiklerini göstermektedir (McLean, 2008: 284; Knell, 2011: 5; Bouquet, 2012: 120). Müze, kültürel miras yönetiminde hem akademik gelişmelere katkı hem de yerel halklara sosyal ve ekonomik getiriler sağlaması bakımından önemli bir kurumdur. Kültür sektöründe yaşanan gelişmelerin birincil kaynağı ve kültürün sürdürülebilirliğine ilişkin deneme ve araştırmaların gerçekleştirilebileceği bir enstitüdür. Dolayısıyla Cİ kavramını kültürel miras bağlamında ele alacak, bu ürünlerin toplanması, korunması, onarılması, sergilenmesi ve toplu- mun kültürel ilerlemesine katkı sağlayacak biçimde araştırılması ve tanıtılması çağdaş müzenin işlevleridir. Cİ’in müzelerde ele alınmasına ilişkin çok sayıda örnek vardır. Avrupa, Hindistan ve Uzak Doğu müzelerinde Cİ tescilli hammaddesi çeşitlilik gösteren el sanatları ürünleri ve gıda madde- leri geleneksel ve çağdaş müzecilik yaklaşımlarıyla sergilenmektedir. Örneğin, Yunanistan’da Benaki Müzesi geleneksel Yunan Lemnos Mutfağını ve Yunan zeytinyağını konu alan gastro- nomi günleri düzenlemektedir. Hindistan yasalarına göre, bir Cİ her on yılda bir yenilenmekte ve ulusal müzelerde sergilenmektedir. Müzelerin Cİ işaretli ürünlere yer vermeleri ve bu ürünleri vurgulamaları ürününü tanınırlığını artırma ve geleneksel bilginin aktarılmasını sağlamada etkili olmaktadır. Dolayısıyla Cİ’li ürünlerin müzelerde yer bulmasının tanınırlık ve saygınlık açısından önemli olduğu söylenebilir. Müzelerin Cİ tescilli ürünlere ilişkin farkındalığı yaklaşımı ve çağdaş müzecilik uygulamalarında bu kavrama ne düzeyde yer verdiklerini araştıran bu çalışmada Cİ tescil belgesi alan ürünlerden hareketle müzelerle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Türkiye müze-