Gündelik Hayatta Ötekinin İnşası İzmir Metrosu Karikatürleri Örneği

245 Gündelik Hayatta Ötekinin İnşası: İzmir Metrosu Karikatürleri Örneği Genel Konular 1. Karikatürlerdeki Ana Kahraman: Genç ve Rockçı Fiske’e göre (1996: 227), göstergebilimsel çözümlemeye en görünür olandan başlanır. “Çünkü göstergebilim bize, en aşikar ve sıradan olan yerde en büyük kültürel anlamın yattığını öğretir.” Dolayısıyla çözümlemeye başlayacağım nokta, ana kahramanın kendisi olacaktır. Tüm karikatürlerin ana kahramanı yanda resmi görülen tiptir. Bütün olumsuzluklar bu tip üzerinden anlatılmaktadır. Yani Pierce’ın deyimiyle bu resim bir göstergedir. Bilindiği gibi “gös- terge, kendisinden başka bir şeye gönderme yapan, du- yularımızla kavrayabileceğimiz fiziksel bir şeydir ve var- lığı kullanıcıların onu bir gösterge olarak kabul etmesine bağlıdır.” (Fiske 1996: 63). Pierce, göstergeleri üç gruba ayırmaktadır: Görüntüsel gösterge, belirtisel gösterge ve simge. Bu kategoriler ayrı ve farklı değildirler. Bir gösterge çeşitli türlerden oluşabilir (Fiske 1996: 71). Nitekim yuka- rıdaki örnek üç gösterge biçiminden de yararlanmaktadır. Görüntüsel gösterge, nesnesiyle benzerlik taşır ki bizim örneğimizde bu tam olarak “genç” kategorisidir. Belirtisel göstergeyse “nesnesiyle doğrudan varoluşsal bir bağlan- tısı olan göstergedir” (Fiske 1996: 71). Örneğin duman, ateşin bir belirtisel göstergesidir. Örneğimizde ise kot pantolon, üzerinde yıldırım figürü bulunan tişört, kulaklıkla dinlenen walkman, ıslık çalarak yürümek, saç ve sakalın tarzı belirtisel göstergelerdir. Bu göster- geleri tahlil edecek olursak şunları söylemek mümkündür: ABD’de yaptığı etnografik bir çalışmada Fiske, kot pantolon giymenin ideolojik pratikleriyle ilgili olarak üç temel anlam dizisiyle karşılaşmıştır: İlki, kotun sıkı çalışma ve emekle bağdaştırılma- sı; ikincisi özgürlük, rahatlık, kendine yeterlik, gayrı resmilikle ilişkilendirilmesi; üçüncüsüyse tüm sınıflar, ırklar ve her yaştan insan tarafından giyilebilmesidir (Fiske 1996: 235). Karikatürlerdeki tip bağlamında ikinci ve üçüncü kategorilerin geçerli olduğu rahatlıkla söylenebilir. Walkman ve ıslık çalınarak yürümeyi ise rahatlığın, umursamazlığın bir belirtisi olarak ele alabiliriz. Dik saç ve uzun çene altı sakal ise öncelikle Rock ve Heavy metal müzik dinleyen alt gruplara yoğun gönderme içermektedir. Aynı zamanda dik saçın geleneksel kültürde inatçılık ve dik başlılıkla ilişkilendirildiği de gözden uzak tutulmamalıdır. Simge ise “nesnesiyle bağlantısı uzlaşma, anlaşma ya da kural sonucu olan bir gösterge- dir” (Fiske 1996: 72). Ay yıldız, üç hilal birer simgedir. Örneğimizdeki yıldırım figürü simgedir. Bu figür, tipimizi doğrudan Rock tarihinin belki de en sıradışı akımlarından biri olan Glam Rock’a ve David Bowie’ye bağlamaktadır.