Gündelik Hayatta Ötekinin İnşası İzmir Metrosu Karikatürleri Örneği

249 Gündelik Hayatta Ötekinin İnşası: İzmir Metrosu Karikatürleri Örneği Genel Konular 2.1.4. İstasyonlarda Tütün ve Tütün Mamülleri Kullanılmaz; Yiyecek-İçecek Maddesi Tüketilmez Bu karikatürdeki belirtisel gösterge, ana kahramanın bacak bacak üstüne atmış bir vazi- yette, gazlı içecek tüketmesi ve içtiği sigaranın külünü yere silkelemesidir. Aynı mekânda olan dört kişi de gence korkulu gözlerle ve kaygılı bir yüz ifadesiyle bakmaktadırlar. Ayrıca ana kah- ramanın yanında oturan genç, oturduğu yerde bacaklarını birbirine kavuşturarak sinmiş bir po- zisyondadır. Bu tasvir, ana kahramanın bir kabadayı olarak algılanmasına hizmet eder. Ancak burada asıl ilginç olan nokta; ana kahramanın yanında, giydiği kıyafet ve bu giysinin üstündeki yıl- dırım figürüyle aynı alt kültür grubundan olduğu belli olan gencin varlığıdır. İlk bakışta karikatürün tipleştirmesinin karşısında olduğu düşünülebilecek olan bu durum, A. Gramsci’nin “direnç” olarak isimlendirdiği duruma denk gelir. Gramsci, hegemonya terimi çerçevesinde ideolojiyi bir mücade- le olarak düşünür ve çoğunluğun kendisini ikincil konuma koyan sisteme rızasının kazanılması olarak tanımlar. Ancak ona göre bu, gündelik yaşamın çelişkili deneyimleri yüzünden, her zaman “direnç”le karşılaşacak ve bu da “istikrarsızlık”a dönüşecektir (Fiske 1996: 225, 234). İşte karika- türdeki “terbiyeli, ama Rockçı genç”, direnç noktasını oluşturur. Çünkü gündelik yaşamda böyle gençler de vardır ve çizer farkında olarak veya olmayarak bunları da karikatüre ekler. Böylece ideolojik metin içinde çelişki meydana çıkar. Ancak Gramsci’nin “direnç” olarak gördüğü ve bir anlamda umut bağladığı bu durum, oldukça karamsar biçimde de yorumlanabilir. Olumsuzun (uyumsuz-uygunsuz) yanında, aynı alt kültüre mensup; ama “ortak duygu”yu benimsemişin varlı- ğı gösterilerek mücadele vurgusu yapılır. Hâkim ideoloji, tabir-i caizse devşirdiklerini göstererek, direnç noktalarını düşürmeye çalışır ki böyle bir yorum bizi, bu noktada oldukça karamsar olan Marks ve Althusser’e yaklaştırır.