Halk Hayatında Ebeler

381 HALK HAYATINDA EBELER Prof. Dr. İlseyer ZAKIROVA 1 Giriş Tatar halkında anneler ve ebelere eşit seviyede saygı duyulmuştur. Günümüz toplumun- da maalesef, eskiden çok değer verilen ebeler hakkında yeterli ve yaygın bilgiye sahip değiliz. Çetrefilli olan bu konu, uzun süredir halk edebiyatçılarının da dikkatini çekmemiştir. Buna rağ- men, Tatar halkının ebeler hakkındaki kıymetli bilgileri diyalektolog Flera Bayazitova’nın çalışma- larında bulabiliriz. Bunun yanında sunumun hazırlanmasında Tatar yazarlarının belgesel karak- terdeki eserlerinde yer alan malumatlar da önemli kaynak olarak yardımcı olmuştur. Tatar halk edebiyatının çocuk folkloru kitaplarında da ebeler tarafından söylenen nesir ve nazım türündeki metinler karşımıza çıkmaktadır. Kendimizin de katıldığı folklorik gezilerde derlenen kaynaklarda bu konuyu bütünleştirmede katkı sağlamıştır. Yüzyıllarca devam eden ebelik serüveninde ebeler; annelere çocuk doğumu esnasında ve doğum sonrası yardım gösteren, bebeğin ve annenin sağlığı için kendilerince tecrübe ile bul- muş oldukları çeşitli muameleler uygulamışlardır. Tecrübeli ve büyük yaşta olan ebeler bu mes- leği kural olarak anneden kıza, yani kuşaktan kuşağa aktarmıştır. Tatar milletinin yaşadığı çeşitli bölgelerde ebeler farklı isimlerle adlandırılmıştır. Örneğin; k ӗ nd ӗ kebi, mamay, kortkayak, ken- teklegenmamay, appaykortkayak, ineke, inel ӗ kkolaka, kolagine vs. Şu da dikkat çekicidir; çocuk doğuran anne için o, ebe olmuşsa, dünyaya gelmesine yardımcı olduğu için yeni doğan çocuğa o, göbek anne olmuştur. Yani bu hayata kavuşmasında yardımcı olan ebeler çocuğa, anne kadar yakın sayılmıştır. 1 Tataristan İlimler Akademisi, A. İbrahimov nam. Dil, Edebiyat ve Sanat Enstitüsü