Halk Hayatında Ebeler

382 Prof. Dr. İlseyer ZAKIROVA T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Günümüze kadar halkımız arasında ebeler hakkında hatıralar saklanmış ve onlarda do- ğum yapan annelerin kendilerine yardımcı olan ebelerin fedakârlığı hakkında güzel duygular yer almıştır. Tecrübe sahibi olan ebeler çok kolayca doğum yaptırmış, zor ve tehlikeli durumlarda bile (örneğin, anne karnındaki yavrunun ters yatması) ebeler hem annenin hayatını kurtarmış, hem de bebeğin dünyaya sağlıklı gelmesini sağlamıştır. Tatar toplumunda çocuğu evde ebeler tarafın- dan doğurtma geleneği XX. yüzyılın ortalarına kadar devam etmiştir. 1960 yıllarından itibaren tüm köylerde bile sağlık ocaklarının açılması ve devlet tarafından ebe faaliyetlerinin yasaklanması sonucunda, bu meslek maalesef, kaybolmaya mecbur edilmiştir. Tatar folklorunda ve edebiyatında ebeler hakkında çeşitli bilgiler karşımıza çıkmaktadır. Rusya’nın farklı bölgelerinde yaşayan Tatar halkının rivayet, efsane ve hatıralarda ebelerin kendi işinin ustası olduğu, işine bağlılığı ve tıp yönünden de bilgili oldukları beyan edilmiştir. Tatar Toplumunda Ebelerin Görevi Kadının doğum sancıları başlar başlamaz, aile fertlerinden biri ebeyi çağırmaya koşar- mış. Adet olarak ebe, yavrunun yaklaşık dünyaya gelecek zamanını ve doğum yapacak annenin durumunu biliyor, hissediyormuş. Bazı hamile hanımlar kendi istedikleri ebe ile önceden de an- laşıyormuş. Ebe hiçbir zaman hiç kimseyi yardımından esirgememiş, kutsal görevini büyük bir istekle yapmıştır. Ebeler, dünyaya gelecek yavrunun evine ayak basmasından itibaren, her hareketini ayrı bir inanç, adet ve yasaklar çerçevesinde gerçekleştirmiştir. Kapıdan içeriye girerken, doğumu gerçekleştirirken ve bebeği kundağa sararken mahsus şiirler ve kalıplaşmış ifadeler okunmuş, çeşitli ayinler uygulanmıştır. Bu gelenekleri uygulama amacı, annenin kolay doğum yapmasını, çocuğun sağlıklı ve mutlu bir can olarak dünyaya gelmesini sağlamak, anne ve çocuğu kötü ruh- lardan, büyülerden koruma isteğidir. Örneğin; ebeler kapıdan içeriye Bismillah diyerek girerler, büyü yüklü olduğuna inanılan çeşitli koşmalar söylerler, kocakarı ilacı ile çeşitli tedavi yöntemleri uygularlar: Şeytannar iyer ӗ p k ӗ rmes ӗ n, Şeytanlar arkamızdan girmesin, Şeytannar-meytannar k ӗ rmes ӗ n, Şeytanlar-meytanlar girmesin, C ӗ n felen k ӗ rmes ӗ n. Cin falan girmesin (Bayazitova, 184). Bazı ebeler kapıdan elbise eteğini sallayarak geçiyorlar ve: Bismilla, bismilla, Bismillah, Bismillah C ӗ n bulmasın, Cin olmasın, Ci ŋӗ ll ӗ k bulsın, Kolaylık olsun, Ozın göm ӗ rl ӗ bulsın. Uzun ömürlü olsun (Bayazitova, 183) diye tekrarlıyorlarmış.