Halk Kültürünün Ve Geleneğin Tiyatro Sanatının Araçlarıyla Yeniden Üretimi Ve Geleceğe Taşınması

64 Nuray ÇIRPICI - Şaziye DAĞYAPAN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı ği, sınır taşı seyirliği, değirmen oyunu, kartal oyunu, deve oyunu ve çalı çırpı oyunlarını; kadınlar ise, İstanbul’a gitme, çıkrık ve deli kız emmi oyunlarını oynarlar. TİCARET OYUNU’nda serma- yeyi elinde tutanın üreticiyi sömürmesi konusu ele alınmaktadır. Oyun; köylerdeki birlik olma, birlikten güç alma, ortak paylaşım şenliği ile başlar. Oyundaki hikâye ilerledikçe de ekin kurtarma duası, tahsildar oyunu gibi seyirlik oyunlar da sahnede canlandırılır. Ünal Akpınar’ın yazdığı BOZKIR DİRLİĞİ, köy seyirlik oyunlarından faydalanılarak oyun çıkarma yöntemiyle oluşturulmuştur (Görsel-3). Oyunda, temel çatışma, kaynağını ritüellerden alan ak-kara çatışmasıdır ve bu çatışma, oyuncuların tavırlarından danslara, müziklere ve kos- tümlere kadar tüm öğelere yansır. Görsel-3/Bozkır Dirliği) (Görsel-4/Düğün ya da Davul) Haşmet Zeybek’in yazdığı DÜĞÜN YA DA DAVUL, köy seyirlik oyunlarından ve köy düğünlerinin şenlikli atmosferinden faydalanılarak oluşturulmuştur (Görsel-4). Oyunda, birbirini seven gençlerin kavuşamaması, başlık parasının çok oluşu, aşk ilişkilerini paranın belirlemesi ele alınır. Ana-kız atışması, çeşmebaşı oyunu, oğlan beğenme oyunu, buluşma oyunu, Sevda- lı’nın evininin oyunu, dünürcü oyunu, söz kesme oyunu, şerbet-nişan oyunu, kız süsleme oyunu, toprakbastı oyunu, yönetenler-yönetilenler oyunu. İç oyunlar arasında sıkça çeşitli maniler, halk oyunlarına ve türkülere de yer verilmiştir. Hasan Erkek’in yazdığı KUTSAL DÖNGÜ’de gezgin bir oyuncu topluluğu Anadolu’nun bir köyüne gelir; seyirci toplamak için meydanda hokkabazlık ve jonglörlük yapar.(Görsel-5) Seyirci toplanınca da doğa- daki mevsimsel dönüşümün insan topluluklarını etkileyen ritüelleri fiziksel devinim ile canlandırılır; semah, madımak oyunu, hasat mevsimi, yağmur duaları, ağıt törenleri sözsüz oyun, bedensel hareket ve dans ile sunulur. 3.1.2. Karagöz Karagöz, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde hem çocuklara hem de yetişkinlere yönelik olarak sergilenirken, Cumhuriyet Dönemi ile bir- likte ele aldıkları konular ve tematik bağlam açısından ağırlıklı olarak ço- cuklara hitap edecek şekilde üretilmiş ve sunulmuştur. Karagöz metinleri ve gösterileri incelendiğinde, türe ilişkin geleneksel formun korunduğu, (Görsel-5/Kutsal Döngü)