Helenistik Dönemde Anadolu

1. 9. Hellenistik Dönemde Anadolu ( MÖ 330-30) Anahtar Kelime: Hellenistik Dönem, Anadolu , Büyük İskender, Ardıl Krallıklar. Arkeolojide de genel olarak İÖ. 330 ile İÖ. 30 yılları arasındaki 300 yıllık süreç Hellenistik Dönem olarak tanımlanır. Dönemin başını ve sonunu iki siyasi olay belirler. Başlangıç tarihi olarak Büyük İskender’in İÖ. 334’te Anadolu’ya geçişi benimsenmiştir. Bu tarih, babasının rüyası olan ve Helen kentlerini kurtararak Perslerden intikam almak amacını güden Büyük İskender’in seferinin başlangıcıdır. Dönemin sona erişi için ise İÖ. 30’da Oktavianus’un son “Ardıl” krallığı alışı benimsenmiştir. Büyük İskender’in kültür politikası Doğu Uygarlıklarının düşüncesine saygı göstermiş ve böylece Doğu ile Batı arasında bir birleşme eğilimi yaratmıştır. Doğu ruhunun Helen uygarlığı ile kaynaşmasından, dış görünümü ile Helenli, ancak özüyle Doğulu olan bir dünya görüşü ortaya çıkmıştır. Hellenistik uygarlık asıl olarak Anadolu’da gelişip büyümüştür. Anadolu’da daha önceleri Helen kültürünün sağlam bir temeli olan Anadolu-İon sentezinin varlığı temelde bu kültürün doğup gelişmesine ışık tutmuştur. Hellenistik Dönem boyunca Anadolu’yu iki değişik tipte krallar yönetmiştir. Birincisi Helen Uygarlığının temsilcileri durumundaki, Aiolia ve İonia’da egemen olan Bergama gibi krallıklar, diğerleri ise dış görünümleriyle Helenli, ancak kültür politikalarıyla doğulu olan Kommagene, Pontus gibi krallıklardır. Özellikle siyasi açıdan oldukça karmaşık olan Hellenistik Dönemdeki belli başlı olayları kronolojik olarak şöyle özetleyebiliriz. Doğumu 356 (Pella) Ölümü 13.6.323 (Babil) Makedonya kralı Alexander III (Büyük İskender) (İÖ 336–323). Pers İmparatorluğu'nu yıkarak Yunanistan'dan Hindistan'a kadar uzanan büyük bir imparatorluk kurar. 334 Granikos (Biga Çayı) Savaşı. Büyük İskender Çanakkale Boğazından Anadolu’ya geçerek, Persleri yener ve batı ve güney batı Anadolu kıyılarını istila eder. 333 İssos Savaşı. B. İskender Pers Kralı Darius’u yener. 323-319 (Perdikkas-Antipater-Polysperchon) İmparatorluğu bir arada tutma çabaları. Diadoklar (Halifeler): Mısır (Ptolemaios), Suriye (Seleukos), Makedonya (Antigonos), Bithynia (Nikomedes), Trakya ve Anadolu (Lysimakhos). Yeni Satraplıklar: Pamphilia Lykia ve Frigia (Antigonos Monophthalmos), Hellespontus Phrigiası (Leonnatos) Paphlagonia ve Kappadokia (Eumenes). 311 Ardıllar Barışı 301 İpsos Savaşı, Thrakia valisi Lysimakhos Pergamon’u hâkimiyeti altına alır. Phileteiros, Lysimakhos tarafından, Antigonos’tan aldığı 9000 gümüş talentlik (1 talent yaklaşık 20 kg) hazinenin de koruyucusu olarak Pergamon kalesinin komutanlığına getirilir ve onun öldürülmesinden