İdrisyayla Köyü Eskişehir Macın Kaynatma Şenliği Katılımcılarının Motivasyonları

400 Yrd. Doç. Dr. Betül GELENGÜL EKİMCİ Prof. Dr. Semra Günay AKTAŞ T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı ÖRNEKLEM ALANI İdrisyayla Köyü’nün Genel Özellikleri: Eskişehir iline 70 km. Seyitgazi ilçesine 49 km. uzaklıkta bulunan İdrisyayla Köyü, 19. yüzyılda Rumeli eyaletlerinden gelen muhacirlerce kurulmuştur. Yakın çevresinde Kalabak Su- yu’nun membaı Türkmen Dağı, mesire yerleri bulunan köy 1816 rakımda bereketli bir yaylada yer alır (Resim 1). Yüksek rakım nedeniyle sert karasal iklim özellikleri taşıyan İdrisyayla Köyü’nde ormancılığın yanı sıra tarım ve hayvancılık sürdürülmektedir. Resim 1: İdrisyayla Köyü genel görünüm Saha çalışmaları sırasında ikinci ve üçüncü kuşak kaynak kişilerle yapılan görüşmelerde pancardan pekmez-macın üretiminin yapıla geldiği bilgisine ulaşılmıştır. Muhacirlerin geldikleri yerin kültür bitkilerini beraberinde taşımış oldukları ve Anadolu coğrafyasında bitki çeşitliliğine katkıda bulundukları bilinmektedir. O yıllarda henüz Eskişehir’de şeker pancarı ekiminin yay- gınlaşmadığı düşünüldüğünde muhacirlerin beraberinde taşımış oldukları pancar tohumları ile pancar ekiminin gelişmesine ortam hazırlamış olmaları mümkün görülmektedir 4 . “Macın”larının şöhreti ile bilinen İdrisyayla Köylüleri, geleneksel yapım yöntemlerini sürdürürken, imece usulüyle yapılan macın kaynatma aşamasında gerçekleştirdikleri şenliklerle kendi kültürlerini yansıtan bir çeşitlilik sunmaktadırlar (Resim 2). Büyük kazanlarda kaynatılacak olan pancarın sürekli harlı tutulacak odun ateşine ihtiyacı vardır. İdrisyayla Köyü’nde geleneksel macın üretim yöntemlerinin varlığını sürdürebilmesi, meşe ve çam ağaçları ile kaplı ormanlık alanlara sahip olmasıyla müm- kün olabilmiştir. İmece usulü ile üretim, bilgi ve deneyimin paylaşılarak kuşaklararası aktarımını sağlamış, İdrisyayla Macını’nın aranan lezzetini sürdürmesinde etkili olmuştur. 4  Türkiye’de şeker pancarı tarımı 1926 yılında Uşak ve Alpulu şeker fabrikalarının kurulmasıyla önem kazanmaya başlamıştır. İklim özellikleri pancar tarımına elverişli olan Eskişehir’de şeker fabrikası 1934 yılında kurulmuştur.