İnanca Dayalı Sivil Toplum Kuruluş Sembolleri - Ankara Alevi - Bektaşİ Dernekleri Örneği

112 Prof. Dr. İsmet ÇETİN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Alevi-Bektaşi inanç yapısını dikkate almadan Hacı Bektaş Veli’nin “Barış Elçisi” olduğunu vurgulayanın yanında “her canlıya merhametin sonsuz olduğu” ve “canın sevilmesinin gerekti- ği, girmiş olduğu bedenin önemli olmadığı” düşüncesinin işlendiği anlaşıldığını ifade etmişlerdir. “İbadet ve sevgi”nin sembolize edildiği amblemde “hayvanları ehlileştirilmesinin” anlatıldığı da ifade edilmiştir. Dikkat çekici bir nokta, kaynak kişilere gösterilen amblem üzerinde bulunan “Alevi Kültür Derneği” yazısı kaynak kişilerin dikkatlerini çekmemiş, yazı hakkında bir yorumda bulunmamış- lardır. Hatta amblemdeki yazıya rağmen Aleviliği ön plana çıkaran bir görüş söylememişlerdir. Amblemin kaynak kişilerce genellikle; “hoşgörü ve barış” temeli üzerine kurulmuş bir dü- şünceyi ifade ettiği; zıtlıkların, farklılıkların “sevgi” ve “hoşgörü” çevresinde uyum içinde yaşaya- bilecekleri algılarına sahip oldukları anlaşılmaktadır. Pir Sultan Kültür Derneği’nin amacı; “Pir Sultan Abdal’ın ya- şamı ve felsefesi doğrultusunda sosyal, kültürel çalışmalar yapmak, başta Anadolu Alevi kültürü olmak üzere, tüm kültürleri yaşatmak, geliştirmek ve yaymanın yanı sıra demokrasi, laiklik, hukuk devleti ve insan hakları gibi değerlere sahip çıkmak” olarak ifade edilmektedir. Dernek Genel Başkanı Gani Kaplan, amblemi; yazışmalar- da; beyaz zemin üzerine, kırmızı renkte, elinde sazı ile Pir Sultan Abdal’ın siluetidir. Flama, bayrak ve tabelalarda sarı zemin üzerine, kırmızı renkte, elinde sazı ile Pir Sultan Abdal’ın silueti” olarak açıklayıp anlamını; “Pir Sultan Abdal heykelinden hareketle elinde sazla Pir Sultan Abdal figürü, Pir Sultan Abdal’ın direncinin bağlamasıyla bütünleşmesi anlatılmaktadır. Pir Sultan Abdal, Alevi inancında başkaldırının, hak aramanın işaretidir. Saz Telli Kur’an’dır. Bunun için Alevi ibadetleri sazla yapılmaktadır. Saz Asya ve Ortadoğu ülkelerinde yaygın bir enstrüman olmanın yanında Orta Asya’da çok kullanılan bir çalgıdır. Dolayısıyla geleneksel yönü bulunmaktadır” cümleleriyle ifade etmiştir. Alevilik-saz ilişkisini Zelyut, Alevi törenlerinde sazın kullanılmasını âşıklık geleneği, âşık- ların seyahatleri ve bu seyahatlerin fonksiyonu üzerinde durarak izah eder. Alevilerde âşık, Hakkı (Allah’ı -Tanrı’yı-) ve adaleti temsil eder, zâkir de denilen âşığın dilinden ve bağlamanın telinden yükselen sesler kutsaldır. Anadolu’da Alevi inanışına göre Kur’an’ın ebedi ve küresel mesajları ancak ses/ söz/ bağlama üçlemesiyle açığa çıkar. Alevi kimliğini, felsefesini anlatan ulu ozanlar (âşıklar) bu yüzden her şiirlerinde, mutlaka Allah, Muhammet, Ali kavramına gönderme yaparlar” (Zelyut 2012:229). Alevî törenlerinde sazın kullanılması münasebetiyle “Telli Kur’an” olarak da adlandırılmaktadır. Pir Sultan Kültür Derneği’nin amblemine yönelik kaynak kişilerin verdikleri cevaplar daha çok müzik merkezlidir. Kaynak kişilerden çok azı; “Alevilerin ibadet kavramı olan ayinlerin bir sembolü”, “zafer ve Alevilik birlikteliği” gibi cevaplarla Âlevi-Bektaşi” inancını çağrıştırdığın ifade etmişlerdir. Kaynak kişiler genellikle Âşıklık geleneği ve Pir Sultan Abdal ile bu çerçevede; “müzik