İnanca Dayalı Sivil Toplum Kuruluş Sembolleri - Ankara Alevi - Bektaşİ Dernekleri Örneği

108 Prof. Dr. İsmet ÇETİN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı bini sırr-ı hakikat olup Hz. Ali de kalmıştır. Hz. Muhammed miraç dönüşü kırklar meclisine gider. Orada Selman-ı Pak’ın getirdiği engürüyü Hz. Muhammed’e verir ve O, engürüyü ezip çıkan demi meclisteki kadın-erkek canlara dağıtır. Kırklar engürü suyunu içer, birlikte mest olurlar. “Ya Allah” deyip Semah dönerler. Hz. Muhammed’in de onlara katıldığına inanılmaktadır. Cem kurumu Alevi topluluklarında dinî, sosyal-eğitim ve hukukî işlevlere sahiptir. Cem’in dinî işlevi ön plandadır. Aleviliğin temel ibadeti bu yolla icra edilir. Cem kutsal bir ritüeldir. Cem’deki işleyişin de temeli Hz. Muhammed ve Hz. Ali’nin de katıldığı Kırklar Cemi ile atılmıştır. Cem, Alevinin inancını oluşturan düzenli bir ibadeti olmaktadır. Cemlerdeki dualar bü- yük ölçüde Türkçedir. Anadili Türkçe olmayan Alevi topluluklarda bile - istisnalar olmakla birlikte - Türkçe dualar ve yedi ulu ozanın deyişleri okunmaktadır. Cem kurumunun bir diğer yönü de sosyal ve eğitsel işlevidir. Sosyal dayanışmayı sağ- lamasının yanı sıra, orada gerçekleştirilen ritüel ve anlatılanlar inanca, tarihe gündelik yaşama ilişkin bilgiler de içermektedir. Geleneksel kır yaşamında, bulundukları toplum içinde nispeten daha eğitimli ve okumuş olan dedeler, cemlerde bulunanlara aktardıkları bilgilerle uzun süre bu eğitsel işlevi yerine getirmişlerdir (Yaman 2001). Kaynak kişilerin, Türkmen Alevi Bektaşi Yardımlaşma Eğitim Kültür Vakfı’nın kullandığı logo hakkındaki bilgi ile algıları; Alevilik, Zülfikâr ve semah dönenlerin bilindiği yönündedir. Ve- rilen cevaplar genellikle; “Semah dönenler ve Hz. Ali’nin yenilmez kılıcı”, “Kadın erkek eşitiz”, “Semah”, “Kadın erkek her yerde eşitiz”, “Eşitlik”, “Kadın erkek eşitliği ve Alevî kültüründe kadının yeri”, “İnsan sevgisi, beraberlik ve muhabbet”, “Alevilik ırklar üstü bir inanç olduğu”, “Zülfikar ve semahın koruyuculuğu vurgulanıyor. Böylelikle Zülfikar Hz Ali’nin kılıcı olduğu için ona gönderme yapılıyor”, “Alevilik-Din, Hz. Ali, Kılıç ve güç”, “Kadın ve erkeğin bütünlüğü, kalpten alıp halka vermek. Yani gönül ve bütünlük vurgulanıyor”, “Eşitlik düşüncesinden yola çıkılarak kadının top- lumdaki önceliği ve öndeliği sembolize ediliyor”, “ Semah, Hz. Ali’nin kılıcı ve cehaleti yok etmesi” biçimindedir. Verilen cevaplarda kadın-erkek eşitliği diyenlerin oranı oldukça fazladır. Bu tür cevap ve- renler en az lisans eğitimi almış kişilerdir. “Semah” ve “Hz. Alinin kılıcı-Zülfikâr” cevabı verip bu amblemlerin Aleviliği çağrıştırdığını ifade edenler kendi inanç grubu içinde yaşayan, inanç duyar- lılığı fazla olan kesimdir. Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı, “Anadolu, asırlar- dan bugüne çeşitli medeniyetlerin kurulup yeşerdiği ve yaşadığı bir mekân olarak bu medeniyetlerin kültür izlerini günümüze taşıyan doğu ve batıyı birleştiren çok önemli bir yarımadadır. Vakfın amacı bu kültür mozaiğini ve onun en önemli sentezini yapan büyük Türk düşünür ve bilim adamı Hacı Bektaş Veli’nin öğretilerini ulus ve uluslararası alanda bir bütünlük içinde ele alarak, araştırmak belge- lemek ve yararlı sonuçlar elde etmek üzere tanımlamak geliştirmek, yaşatmak ve geleceğe aktarmak” (Madde-3) amacıyla kurulmuş.