Kahramanmaraş’ta Bakırcılık Sanatı

361 Kahramanmaraş’ta Bakırcılık Sanatı Maddi Kültür 2.3. Presleme Tekniği: Kahramanmaraş’ta bakır eşya üretiminde Presleme Tekniği daha çok turistik eşyalar, paşa tabağı, cezve ve bazı mutfak eşyası üretiminde uygulanmaktadır. Presleme tekniği; “ek- santirik pres” ve “hidrolik pres” şeklinde yapılmaktadır. Eksantirik preste; yapılmak istenen ürünün kalıbı pres makinasına yerleştirilir ve baskıyla levha bakıra presteki kalıbın şekli verilir. Bu pres küçük işlerde kullanılır; ayak ve elle kullanılan iki ayrı şekli vardır. Hidrolik pres ise, büyük işlerde kullanılır. Erkek kalıp ile dişi kalıp arasına yerleştirilen bakır levha pres makinasının basmasıyla istenen şekli alır. Bakırcı ustaları fabrikalardan yarı mamul halde presli olarak aldıkları levhaları istenen ba- kır eşya şekline dönüştürmektedirler. İnsan gücü katkısı az olan bu yöntemde, bakır levha önce- den hazırlanmış bakır eşyalara ait kalıplarla preslenerek şekillendirilmektedir. Presleme yöntemi daha çok dairesel şekilli olmayan sığ eşya yapımında uygulanmaktadır. Preslemeyle elde edilen bakır eşyaların parçalı olanları, öteki yöntemlerde olduğu gibi kaynak veya lehim ile birleştirilmek- tedir (Kazmaz, 2002: 11). Kahramanmaraş bakırcılık sanatında presleme tekniği son yıllarda yaygın olarak uygulanmaya başlamıştır. Çünkü bu teknik işçilik maliyetini düşürmektedir. Kahramanmaraş’ta bakır işçiliğinin en önemli özelliği ürünlerin tek parça halinde üretilme- sidir. Ürün yapımında lehim ya da benzeri bir yolla birleştirme yapılmamasıdır. Bakır ürünlerin işlenmesinde, çakma ve çizme diye bilinen işleme yönteminin dışında; bir başka yöntemde bir çekiç ve bir çelik kalemle yapılan işlemedir. Turistik eşya olarak yapılan bir ürünün işlenerek ta- mamlanması haftalarca hatta aylarca sürmektedir. 3. Bakırcılık Sanatında Kullanılan Süsleme Tekniği: Bakır kap üzerine süsleme yapımına “Nakış İşleme” denilmektedir. Nakış işleme “Kabart- ma” ve “Zımba Nakış” tekniklerinde yapılmaktadır. İstenilen motifin dışında kalan kısımlarının çökertmesiyle yapılan süslemeye “Kabartama” adı verilmektedir. Bunun için “keski kalemi” ve “darbe kalemi” diye iki ayrı çelik zımba kullanılır. Keski kalemiyle, çizilen motifin ilk izleri belirlenir. Değişik boyları olan darbe kaleminin ağzı pürüzlüdür. Motifin dışında kalan kısımlarına vurularak hafif çökertilmiş pürüzlü bir yüzey oluşturulur. İstenen motif de böylece kabartma olarak meyda- na çıkar. Bu yöntemle genellikle stilize edilmiş bitki ve hayvan motifleri veya geometrik motifler kullanılmaktadır. “Zımba Nakış” ise, ağızlarına çeşitli motifler işlenmiş zımbaların vurulması su- retiyle istenen nakışın ortaya çıkartılmasıyla yapılan süsleme tarzıdır (Kayaoğlu, 1991: 33). Bu süsleme tekniği daha çok sinilerde uygulanmıştır. Ayrıca turistik amaçla hazırlanan bakır kaplar- da, “boyama, kazıma, ajur” gibi süsleme tekniklerine de yer verilmiştir. 4. Bakır Ürün Çeşitleri: Kahramanmaraş’ta ihtişamlı ve büyük ebatta bakır eşya üretilmekte ve şekillendirme bakı- mından diğer yörelerde yapılan bakır eşyadan ciddi farklılıklar göstermektedir. Üretilen eserlerin tümünde yöreye ait, bir şekillendirme mevcuttur. Ürünlerin tamamında kendine özgü köşegen ya da yuvarlak hatlar bulunmaktadır.