Klasik Dönemde Anadolu

1.8. Klasik Dönemde Anadolu Anahtar Kelimeler: Klasik Dönemde Anadolu Tarihi Arkaik dönem içinde tüm Anadolu’nun Pers egemenliğine geçmesinden sonra gerçekleşen İonia ayaklanması sonrası , Batı Anadolu’da özellikle Miletos kenti halkı ile birlikte cezalandırılmıştır. Anadolu’nun batısındaki ayaklanmayı bastıran Persler yönlerini bu isyanı dışarıdan destekleyen Yunanistan’a dönmüşlerdir. Persler Yunanistan’da Marathon, Thermopylai ve Salamis’deki mücadelelerin ardından MÖ 479 yılında Plataiai ve Mykale’deki yenilgileri sonrası Yunan anakarasından çekilmek zorunda kalmışlardır. Perslerin Yunanistan’ı terk etmeleri Batı Anadolu kıyılarından da geriye doğru çekilmelerine neden olmuştur. Ege kıyısındaki kentler üzerlerindeki Pers baskısının azalması ve Atina kentinin yardımıyla yeniden direniş göstermeye başlamıştır. MÖ 478 - 477 yıllarında İonia, Aiolia bölgelerindeki ve Ege Adalarındaki kentlerin bir bölümü ile Atina kenti Attik- Delos Deniz Birliği olarak adlandırılan bir savunma ve mücadele paktı oluşturmuşlardır. Ancak Batı Anadolu kentlerinin Atina ile oluşturduğu ittifaka ve sürdürdüğü mücadeleye karşın Persler yaklaşık 150 yıl daha Anadolu’yu egemenlikleri altında tutmuşlardır. Perslerin Batı Anadolu’daki etkinliği azalmış görünse de Sardeis ve Dakyleion Satrapları bu bölgedeki en etkin Perslerdir. Bu iki yöneticinin kıyı kentleri ile önemli ilişkileri vardır. MÖ 5. ve 4. yüzyıllar Persler Anadolu’da birtakım güçlükler yaşamıştır. Bu durumun en önemli sebeplerinde biri Anadolu topraklarında pek çok aile, bey ve yerli sülalelin olmasıdır. Bir başka durum satraplık bölgelerinde yaşanmıştır. Özellikle Satraplar Pers politikalarını izleyen ancak kendi bölgelerinde birer bağımsız yönetici - bey pozisyonuna sahip olmuşlardır. Kilikia bölgesinde Syennesis, Karia bölgesinde Hekatomnid sülalesi kendi bölgelerinde birer beylik gibi davranmışlardır. Bu iki idare bölgesinin dışında benzer biçimde Hellespontus, Lydia, Karia ve Kilikia satraplıkları birlikte Lykia bölgesinde Limyra, Phrygia bölgesinde Kelainai (Dinar) ve Kappadokia satraplıkları Pers politikalarını izleyen ancak kendi bölgelerinde bire r beylik gibi bağımsız davranan Anadolu’daki önemli yönetim merkezleri ve bölgeleri olmuşlardır. MÖ 5. yüzyılın sonu ve 4. yüzyılın başında Anadolu Akhamenid hanedanının iki üyesi genç Kyros ve kardeşi II. Artaxerses arasındaki mücadeleye sahne olmuştur. MÖ 370 ve 350 yılları arasındaki süreç Anadolu Satraplarının Büyük Pers Kralına karşı sıklıkla ayaklandıkları bir dönemdir. Bu dönemde II. Artaxerses bir yandan Mısır Firavunları, Spartalılar ile uğraşırken diğer taraftan kendisine karşı başkaldıran Batı Anadolu kıyı kentleri ile de ilgilenmek durumundaydı. MÖ 4. yüzyılın son otuzluğuna değin Anadolu topraklarındaki Perslere karşı olan mücadeleler devam etmiştir. MÖ 338 yılında Anadolu doğu - batı mücadelesinin içine çekilmiş, Büyük Pers Kralı III. Artaxerses ölmüş ve Korinth Birliği olarak adlandırılan birlik kurulmuştu. MÖ 336 yılında III. Dareios’un Pers ülkesinin başına geçmesi ve Büyük İskender’in MÖ 334 yılında Abydos’da (Çanakkale - Nara Burnu) karaya çıkışı ile Anadolu’da yepyeni bir dönem de başlamıştır.