Kreşinlerde (Hristiyan Tatarlarda) Ölüm ile İlgili Örf, Adet, Gelenek ve Ritüeller

199 Kreşinlerde (Hristiyan Tatarlarda) Ölüm ile İlgili Örf, Âdet, Gelenek ve Ritüeller Gelenek, Görenek ve İnançlar maşla kaplanır. Tabutun alt kısmına, ölünün yattığı yer yumuşak olsun diye, temiz bir bez veya çarşaf serilir ya da kurumuş ot veya tabut yapılırken kalan talaşlardan serilip onun üstü temiz ku- maşla kapatılır ve ölü bu yumuşak zemine yatırılır. Ölünün başının altına küçük bir yastık konulur. Ölü yıkanıp giyindirildikten sonra yüzü kutsal resme bakacak şekilde tabuta yatırılır. Ruhu için evde mum yakılır ve devamlı olarak iman (dua) okunur. Tabutun kapağı kapatılmaz, fakat ölünün üstü temiz bir battaniye veya çarşafla örtülür. Bazı bölgelerde, ölen kişi ile helalleşmeye gelenlerin ölen kişinin ayağına dokunmaları şeklinde bir uygulama vardır. Helalleşme ve vedalaşma esnasında ölünün alnına önce avuç içi, sonra elin dış yüzü ve yine avuç içi ile dokunularak bu işlem yapılır. Yaşlı Kreşinler arasında bu gelenek hâlâ devam ettirilmektedir. Evden alınan tabut, ağaç dallarından yapılmış altı taşıyıcı parçanın üzerine konulup başucu, orta ve ayakucu kısımlarından tutan altı erkek tarafından omuzda taşınarak mezarlığa götürülür (K.5, K.11, K.16). Tabut evden çıkartılırken ölünün ayakları önde, başı ise arkada olur. Kreşinlerde, cenaze evinden alınan tabut defnedilmek üzere mezarlığa doğru götürülürken cenaze kafilesinin en önünde ölünün mezarına dikilecek olan bir haç taşınır. Bu haç cenaze me- rasimine katılanlar tarafından değişmeli olarak taşınır. Değişmeli olarak taşınmasının sebebi, Hristiyanlar için kutsal olan haçı taşıma işine ve dolayısıyla da bu işin sevabına ortak olma dü- şüncesidir. Haç taşıyan kişilerin ardından çelenk taşıyanlar gelir. Onların arkasından ise tabutu taşıyanlar ve en son sırada da tabut kapağını taşıyan kişiler mezarlığa doğru hareket ederler. 2.2.4.4. Mezar Kabir kazmak için üç arşın yer alınır; yani mezar yaklaşık olarak eni 100-120cm, boyu 200cm, derinliği 170-180cm olan bir alanı kapsar. Kreşinlerde kabir kazılmadan önce mezar olarak belirlenen yere bir küreğin ucu ile sem- bolik bir haç çizilir. Bu sembolik haçın ölçüleri genellikle mezarın ölçülerinde olur (K.5, K.7). Köy- lerde mezar açma işini “ gür açuwçı” (mezar kazıcı) adı verilen kişiler yapar (K.5). Bir mezar ka- zılırken bu mezardan birkaç avuç toprak alınır ve kilisedeki ruhaniye götürülür. Bu toprak papaz tarafından iman (dua) okunarak kutsanır. Defin esnasında ölü mezara indirildikten sonra mezara ilk olarak bu kutsanmış toprak atılır. Kabir, ölünün ayakları doğu yönüne, başı ise batı yönüne doğru gelecek şekilde kazılır. Mevta bu yönlere göre mezara yatırılır. Mevtanın ayakucuna bir haç dikilir. Kreşin inancına göre ölünün doğuya, güneşe, ışığa doğru bakacak olması son derece anlamlı ve önemlidir. Kreşinlerde mezar kazılırken, eğer ölen insanın mezar yeri ile ilgili vasiyeti varsa, mezarın vasiyete göre ilgili yerde kazılmasına büyük özen gösterilir. Ölünün mezarı, çoğunlukla, daha önce vefat etmiş olan aile bireyleri ile diğer yakınlarının mezarlarının yanına kazılır. Mezarlıkta ölüler sağdan sola doğru defnedilir. Kabir kazılırken toprağı kabrin sol tarafına yığılır. Defin esnasında ise ölünün yakınları tarafından mezara bozuk para atma geleneği vardır. Buna “ gür s ӓ dakası” (mezar sadakası) adı verilir.