Kültür-Çevre İlişkileri Açısından Ankara İli Nallıhan İlçesi Yenice Köyündeki Köy Bayramları

191 Kültür-Çevre İlişkileri Açısından Ankara İli Nallıhan İlçesi Yenice Köyündeki Köy Bayramları Gelenek, Görenek ve İnançlar Değerlendirme ve Sonuç Yenice’deki bayramlardan özellikle Pınarbaşı ve Kadınların Çeşmebaşı Bayramı olmak üzere ikisi, kültür-çevre ilişkisi açısından özel dikkat gerektirmektedir. Çünkü her iki bayramın da temelinde bolluk ve bereket beklentisiyle su isteği vardır. Yenice gibi geçmişten beri suyla sıkıntıları olmuş bir köy için su talebi, öneminden dolayı beklentiler sıralamasında birinci sıraya yerleşmiştir. Hasan Dede Bayramı da bir yatır ziyareti niteliği taşısa da geçmişte yağmur yağ- dırma isteği daha ön plandadır. Böylece Yenice’deki köy bayramlarının insanın doğal çevresiyle etkileşiminin bir sonucu olduğunu söyleyebiliriz. Bu sonuç, Yenice’deki yaşam biçiminin doğayla iç içeliğini göstermektedir. Yenice’deki köy bayramları kapsamında su isteği amacıyla yağmur duası törenleri ger- çekleştirilmektedir. “Yağmur duası, daha çok yapay sulama teknolojisinin ulaşmadığı yöre ve toplumlarda görülen, kuraklık dönemlerinde kuraklığı gidermek için doğaüstü güçlere doğrudan ya da doğaüstü güçlere yakın olduğu tasarımlanan güçler aracılığıyla dolaylı bir biçimde ilişki kur- ma ve onlardan yağmur yağdırmaları isteğine yönelik olarak uygulanan dinsel/büyüsel ritüellerin bir türüdür” (Erginer, 1997: 212). Yaşamlarını tarımla sürdüren topluluklarda yağmur, yaşamsal öneme sahiptir. Özellikle teknolojisi basit, geçimlik tarım yapan köylerde doğa tam olarak “de- netim altına” alınamadığından tarım da topluluklar da doğaya bağımlıdır. Bu nedenle doğaüstü gücü etkilemek amacıyla yağmur duası törenleri ve köy bayramları gerçekleştirilmektedir. Geç- mişten günümüze veya dünyanın başka yerlerinde uygulanan yağmur duası törenlerinde; inanç sistemindeki doğaüstü güç tasarımı farklılaşmış olsa da yağmur yağdırmaya dönük pratiklerin hepsinin aynı şekilde o gücü etkilemeye çalıştığı görülür. Yenice’deki bayramlarda da, yağmur yağdırmaya dönük pratikler -kimileri terk edilmiş olsa da- geçmişten günümüze taşınmış ve di- ğer törenlere “katışmış” olarak uygulanmaktadır. Bu uygulamalarda tasarımlanan doğaüstü gücü etkilemek üzere din de büyü de işlerliğe sokulmuş ancak günümüzde su isteği büyüsel işlemler görünmez kılınarak dinsel pratiklerle sürdürülür hale gelmiştir. Orhan Acıpayamlı (1964: 30) yağ- mur duası törenlerinin esasını büyüsel prensiplere dayalı olarak yapılan hareketlerin meydana getirdiği, dinsel unsurların ise bunlara sonradan nüfuz ettiği tespitlerini yaptıktan sonra “neticede din -bugün için- sihri mekanizmayı bozamamış olup, orada, adeta sihirsel bir unsur gibi vazife görmektedir” demiştir. Yenice’deki törenlerde de büyüsel niteliklerin oldukça azaldığı, bunların yerine dua, kurban, yatır ziyareti, hayır gibi pratikler üzerinden dinselliğin öne çıktığı görülmek- tedir. Kılıf değiştirmekle birlikte uygulanan bu pratikler göstermektedir ki, geçmişten günümüze toplulukça ilahi kudrete gönderilen değişse bile gönderilme biçimi ve gönderi yani su isteği hep aynı kalmıştır. Yenice’deki köy bayramlarının ana motiflerini; yağmur isteğini içeren kurban, yüksek yerlerde dua, acındırma gösterisi, mezarlık-yatır ziyareti, “hayır aşı” ve toplu yemek yeme ana oluşturmaktadır. Bütün bu pratiklerin su, dağ, atalar kültlerini senkretik bir şekilde günümüze taşıdıkları görülmektedir. Yenice’deki Pınarbaşı ve Kadınların Çeşmebaşı Bayramları yağmurla birlikte bolluk bere- ket isteği nedeniyle bölgede bilinen adıyla bahar mevsiminde yapılan Hacet Bayramları arasına girmektedir. Tek fark, Yenice’de kadınlar ve erkeler için bu bayramın ayrı ayrı yapılıyor olması- dır. Bölgedeki Hacet Bayramları kadın-erkek, genç-yaşlı toplumun bütün kesimlerinin katılımı ile