Kültür-Çevre İlişkileri Açısından Ankara İli Nallıhan İlçesi Yenice Köyündeki Köy Bayramları

184 Solmaz KARABAŞA T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı pamuk, çeltik gibi endüstriyel ürünleri yetiştirebilme olanağı elde ettiğinden para ekonomisiyle erken tanışmıştır. Günümüzde ise tarımsal faaliyetin ağırlık merkezini seracılık oluşturmaktadır. Türkiye’de bayramlar Hıdrellez bayramı, köy bayramı, bahar bayramı, yağmur duası töre- ni, yatır ziyareti gibi çeşitlere ayrılmaktadır. Bu bayramların ortak özelliklerini; gelecekle ilgili bek- lenti ve dileklerle, belli bir mevsimde, köyün içinde, suyun başında, bazen bir yatır ya da mezarlık ziyareti ile birlikte ve genellikle kurban keserek, köyün tamamının katılımıyla ortaklaşa yapılmala- rı ve sonunda aş adı verilen pilavın pişirilip yenmesi oluşturmaktadır. Sıralanan bu ortaklıklar göz önünde bulundurulduğunda Yenice’deki bayramların bütün bu bayramlardan unsurlar içerdiği ve bu nedenle Boratav’ın (1984: 224) ifadesiyle “törenler katışımı” özelliği taşıdığı söylenebilir. Bura- dan hareketle Yenice’deki bayramların hepsini birden “köy bayramları” diye adlandırmak olanaklı görünmektedir. 2 Kadınların Çeşmebaşı Bayramı Kadınların Çeşmebaşı Bayramı nisan ayında köyün ortasındaki yukarı pınar da yapılmak- tadır. Çeşmebaşı Bayramı’nın kökeni köydeki su sıkıntısına dayanmaktadır. “Önceden bu sular yokmuş. Sakarı 3* lardan, kuyulardan su getirirlermiş. Bu su kendiliğinden çıkmış, Çalıkaya tarafından gelmiş. Bunu görünce biz bu suyun başında her yıl bayram yapalım demişler.” Yenice Köyü’nde 1931 yılında doğmuş Hatice Doğan bu bayram için “buna Hacet Bayra- mı derler, burada okurduk, Allah’a yalvarırdık” demektedir. Yani bu bayramda susuzluğu önlemek ve suyun sürekli akması için dilekte bulunulmakta ve yakarılmaktadır. Bu yönüyle Kadınların Çeşmebaşı Bayramı bölgede bilinen Hacet Bayramları’yla benzerlik göstermektedir. Nallıhan ve Bolu’ya bağlı komşu ilçeler olan Mudurnu ve Göynük’ün köylerinde, bahar döneminde “Hacet Bayramları” adı altında bayramlar yapılmaktadır (bk. Tütüncü Aydın, 2014: 81). Türkçe Sözlük’de (1998: 921) “Tanrı’dan veya kutsal sayılan kişiden beklenilen dilek” biçiminde tanımlanan “Hacet” adıyla anılan bu bayramlarda da yatır/mezarlık ziyareti ve yağmur duası yapılmaktadır. Kadın- ların Çeşmebaşı Bayramı’nda da “su yağmurdan çoğaldığı için” açıklaması ile yağmur duası merkezi bir yer almaktadır. Bu nedenle mezarlığa dua etmeye gidilir. Eskiden dua etmek için Hasan Dede Türbesi’ne de girilmiş. Sonra köyün güneyindeki Meşercik Tepesi’ne 4 çıkılır, oradaki yatırlarda yağmur duası yapılır, en son da çeşmenin başında dua edilirmiş. Burada yüksek yer- lerde duanın daha kolay kabul olacağına inanıldığından dua etmek için yüksek bir tepeye çıkıl- dığı görülmektedir. Eskiden Meşercik Tepesi’nde, oradaki ağaçlara çaput da bağlanırmış. 2014 yılında yapılan bayramda sadece mezarlıkta dua edildiği gözlenmiştir (Görsel: 1). Okunan dualar arasında yağmur için yakarış niteliğinde Türkçe yağmur isteğini gösteren dua sözleri yer almıştır. Bu esnada âmin diyenler arasında ağlayanlar olmuştur. 2  Örneğin Yenice’de Hıdrellez halk takviminde belirli bir tarih olarak bilinmekle birlikte bayramlar doğrudan “Hıdrellez Bayramı” olarak adlandırılmamakta, özel olarak Hıdrellezle ilgili yöneltilen sorulara cevaben Pınarbaşı ve Çeşmebaşı Bayramlarından bahsedilmektir. Bu nedenle Yenice’deki bayramların “törenler katışımı” niteliği sergilediği rahatlıkla söylenebilir. 3  * Yenice’de Sakarya Nehri’nden Sakarı diye bahsedilmektedir. 4  Günümüzde Meşercik tepesinde yatır kalmamış, orman ağaçlandırması esnasında dozer yatırı yok etmiştir.