Maddi Kültür Öğeleri Olarak Cami, Türbe ve Eski Eserlerin İkinci Abdülhamidin Batılılaşma Anlayışı Çerçevesinde İşlevi

171 Maddi Kültür Öğeleri Olarak Cami, Türbe ve Eski Eserlerin II. Abdülhamid’in Batılılaşma Anlayışı Çerçevesinde İşlevi Maddi Kültür fotoğraf olarak kabul edilmesi zordur. Ancak sahip olduğu bu son derece katı ve insan öğesinin neredeyse hiç görünmediği kapalı ve kontrollü kompozisyonla Batılı izleyicinin günümüzde olduğu gibi 19. Yüzyıl’da da yakından tanıdığı bir caminin aslında ve gerçekten nasıl bir yapı olduğunu yine Batılı izleyiciye birinci elden göstermektedir. Böylece Batı kamuoyunun Oryantalist zihnindeki arkasında Güneş’in battığı ‘sisli’ ve ‘düşsel’ cami siluetlerine fotoğrafın görsel diliyle durağan, nötr ama son derece net bir karşı duruş sergilenmektedir. Oryantalist bakışın fotoğraf ve resimde sık sık konu aldığı büyük, gösterişli ve eski cami- leri yukarıdaki gibi kompozisyonlara sahip fotoğraflarla yeniden ve bu bakışa karşıt bir şekilde konumlandıran II. Abdülhamid Armağan Albümleri, modern ve Batılı bir Osmanlı imgesinin propa- gandasını yapabilmek için Batılılaşma çabalarının mimarideki yansıması olan neoklasik ve barok çizgiler taşıyan (Pertevniyal) Valide Sultan, Ortaköy Cami, Tophane (Nusretiye) Camii ve Cihan- gir Camiileri gibi daha Batılı anlayışla yapılmış camilerin fotoğraflarından da yararlanmaktadır. Osmanlı Devleti’nde bir dönemin kapanıp başka bir dönemin başladığının mimari göstergesi ola- rak kabul edilebilecek bu camilerin Albümler’de yer alması Osmanlı Devleti’nin 19. Yüzyıl boyun- ca geçirdiği kapsamlı ve köklü Batlılaşma dönüşümünün de kabulü ve belirtisi olarak okunmalıdır. Klasik Osmanlı cami mimarisindeki büyük ve gösterişli camilerin fotoğraflarında olduğu gibi bu daha küçük camiler de aşağıda görüleceği üzere yine genel planlı ve gerçek anlamda figür temsilinden oldukça uzak kapalı kompozisyonlarla fotoğraflanmışlardır. Görsel 11’deki figürler de yine camiler için ölçeklendirme amacıyla kullanılan ve varlıkları mekânla sınırlı öznelerdir. Görsel 11: Valide Sultan Camii’nin Dış Görünümü Abdullah Biraderler, 1880-1893 (Library of Congress Online Catalog, [29.11.2017]) Görsel 12: Ortaköy Cami’nin Dış Görünümü Abdullah Biraderler, 1880-1893 (Library of Congress Online Catalog, [29.11.2017])