Mersin İli Köy Seyirlik Oyunlarından Deve Botlatması Ve Âşuk-Mâşuk Oyunu

54 Prof. Dr. Nilgün ÇIBLAK COŞKUN T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Bu tür etkinliklerde de deve botlatması ve âşuk-mâşuk oyunu, akşam vakti icra edilmiştir. Oyundaki oyuncu kadrosu, gelenekte olduğu gibi oba beyi, hanımı, çocukları, çoban gibi çekirdek kadronun yanında Arap ve şebek adı verilen oyuncu da bulunmaktadır. Oyunun içeriği de köyde- kiyle aynıdır. Oyun, gelenekteki şekliyle ilerlemekle birlikte Arap ve şebek adı verilen oyuncunun hal ve hareketleriyle asıl komik unsurun yakalanmaya çalışıldığı görülmektedir. Arap elindeki keçi tulumuyla arada bir seyircilere vurmaktadır. Şebek, yüzünü isle boyamış, üzerine iki kolunu içine alacak şekilde beyaz bir elbise giymiş, kol hizasına da bir sopa geçirmiştir. Oyun sırasında, omuzlarındaki bu sopa yardımıyla sağında ve solunda bulunan seyircilere rastgele çarpmaktadır. Bu sırada seyirciler arasında kaçışma, gülüşme unsuruyla bir hareket meydana getirilmekte, bu yolla seyirci de oyuna dâhil edilmeye çalışılmaktadır. Ancak köy ortamından farklı olarak seyir- ciler arasında çocukların daha fazla olduğu, bu kitlenin yetişkinlere oranla oyunlara daha bir ilgi duyduğu gözlenmiştir. Deve botlatması oyununun hemen arkasından çıkartılan âşuk-mâşuk oyunu ise, gele- nekte olduğu gibi Silifke türküleriyle icra edilmektedir, ancak türkülere eşlik eden enstrümanların zenginleştirildiği, davul ve kavalın yanında klarnet, keman, kabak kemane, saz gibi müzik aletle- rinin de oyun sırasında çalındığı görülmektedir. Ayrıca oyuncuların kostümlerinin, makyajlarının daha titiz hazırlandığı, hatta âşuk ve mâşuk için ilçede hazır kostümlerin satıldığı ve oyuncuların da bunları giyerek oyunu icra ettikleri görülmektedir. Köy seyirlik oyunlarında, mizahi unsurlar ön plandadır. Oyunlardaki mizah öğeleri, ele alınan konunun işlenişinde, oyuncuların hal ve hareketlerinde, taklit yeteneklerinde, konuşmala- rında kendini göstermektedir. Bunun yanı sıra kullanılan makyaj ve kostüm de komik bir görünüm yaratması dolayısıyla mizahın oluşumunda etkilidir. Bu malzemeler amatörce hazırlanmaları ve kimi zaman abartılı olmaları yönüyle seyircinin dikkatini çekmekte ve onları ayrıca eğlendirmekte- dir. Bu açıdan hem deve botlatması hem de âşuk-mâşuk oyunundaki makyaj ve kostüm de komik bir görünüm sergilemektedir. Ancak oyunların kent ortamına taşınmasıyla, özellikle âşuk-mâşuk oyununda profesyonelce hazırlanmış ve satışı yapılabilen kostümlerin kullanılması, kostümlerin söz konusu bu özelliğini geri plana itmiştir. Gelenekte seyirlik oyun olarak icra edilen âşuk-mâşuk oyunu, günümüzde “Silifke halk oyunları” arasına da dâhil edilmiştir. Nitekim yöresel halk oyunları ekibi, bu oyunu çeşitli şenlik ya da kültür etkinliklerinde, Silifke halk oyunları arasına almış ve yöresel türküler eşliğinde oynama- ya başlamıştır (K.1, K.2, K.3). Bu da geleneksel seyirlik oyunların farklı icra ortamlarında, oynan- ma nedeni ve işlevi değiştirilerek yeni bir görünüme kavuşturulabileceğini göstermesi bakımından önemlidir. 2. Oyunların Sosyokültürel Hayattaki İşlevleri Dünya genelinde milletler, sınırları belirlenmiş coğrafi alanlarda farklı dilleri konuşmala- rı, farklı kültürlere sahip olmalarıyla birbirlerinden ayrılmaktadır. Ancak bu farklılık içinde insan- ların benzer olaylar karşısında benzer şeyleri hissetmeleri ve düşünmeleriyle de çoğu zaman birbirlerine yaklaştıkları, birbirlerine benzedikleri görülmektedir. Bu birleşmeyi, sanatın çeşitli dal- larında görmek mümkündür. Öyle ki sanatın her dalı, kullandığı malzeme, teknik ya da ifade şekli açısından farklı özelliklere sahip olsa da özünde insanı anlatmakta, insanın duygu ve düşüncesini yansıtmaktadır.