Mevlana’nın Mesnevi’sinde Yılan ve Ejderha Motifi

34 Arş. Gör. Seda AKSÜT ÇOBANOĞLU T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı “Sağda, solda yüzlerce yol, yüzlerce kaçıp kurtulunacak yer vardır da kaza ve kader, ge- lince hepsi bağlanır, kapanır; kaza ve kader bir ejderhadır” diyordu.” 55 “Fakat Allah’ın lütfu ve keremi, bu kurdu uyandırınca bilgisizlik ejderhası seni yer, siler süpürür!” 56 “Mal, yılandır… onda zehirler var. Halkın mal sahibini büyük sayması, ona secde etmesiy- se ejderhadır âdeta.” 57 “Kim ölüme isteyerek gider? Kim ejderhanın karşısında soyunur?” 58 “Yılan yumurtası da serçe kuşu yumurtasına benzer; fakat aralarında ne fark var? ... İşte bunun gibi ölürken de aynı çeşit ölürüz; ama yarımız ziyan içindedir yarımız padi- şahtır!” 59 Yılan ve ejderhanın Mesnevi ’de en çok yer aldığı konulardan biri, Hz. Musa’nın asasının yılana dönüşmesi kıssasıdır. Hz. Musa’nın asasının yılana dönüşümü, Kur’an ’da iki farklı za- manda ve mekânda gerçekleşmektedir. Bunlardan ilki Firavun’la karşılaşmadan önce, diğeri ise karşılaştıktan sonradır. 60 Mesnevi ’de de bu şekilde yer almıştır: Allah, sana “Onu al, korkma, ejderha elinde asa haline gelecek” hükmünü vermiştir.” 61 “Musa’nın öğüdünü kabul edersen sonu kötü olan böyle bir oltadan kurtulursun! Kendini hayli zamandır heva ve hevese kul, köle ettin... yeter artık! Küçücük bir kurdu ejderha haline getirdin. Ben de senin ejderhana karsı ejderha getirttim... onunla anbean seni ıslah etmek niyetin- deyim. Onun nefesi, bunun nefesiyle tutulsun... ejderham, o ejderhayı mahvetsin! Eğer razı olursan iki yılandan da kurtulursun... yok, razı olmazsan o ejderha, canını kökün- den siler süpürür, seni mahveder!” 62 Mevlana burada “ejderha”yı hem asa hem de Firavun’un nefsini sembolize edecek şekilde kullanarak çift yönlü bir anlam zenginliği sağlamıştır. Musa Peygamber’in asası olan ejderhanın Firavun’un nefsini simgeleyen ejderhayı yutacağını söylemesi, asa olan ejderhanın faydalı bir işleve sahip olması yönüyle eserdeki olumsuz örneklere kıyasla olumlu bir yılan imgesi olarak yer almasını sağlamıştır. 55  Mesnevi , 3. Defter, 3883. 56  Mesnevi , 4. Defter, 2537. 57  Mesnevi , 3. Defter, 782. 58  Mesnevi , 3. Defter, 3430. 59  Mesnevi , 3. Defter, 3511, 3516. 60  Bk. Kur’an-ı Kerim , A’raf, 7/107-117, Tâhâ, 20/20, Şuarâ, 26/32. 61  Mesnevi , 2. Defter, 2287. 62  Mesnevi , 4. Defter, 2355-2359.