Mitostrateji Üzerine

243 Mitostrateji Üzerine Türk Halk Edebiyatı İkinci örneğimiz Batının Ana Kraliçesi (Xi Wangmu 西王母 )dir. Batının Ana Kraliçesi (Xi Wangmu 西王母 ) Çin mitolojisinde en saygın tanrıçalardan birisidir. Halk arasında Ana Kraliçe ( Wang-mu ) diye de bilinir. Hua-şiaların, yani Çinlilerin anası kabul edilir. Yarı insan yarı hayvan görünüme sahiptir. Erken Qin / Çin ve İki Han döneminde ona bereket ve çocuk dilemek için sunular yapılmıştır. Bu mitsel ata/kahraman ölümsüzlük ilacına sahip olması dolayısıyla pek çok imparator ve kralın taptığı, saygı gösterdiği ve ulaşmak istediği bir tanrıça haline getirilmiştir. Bazı hükümdarlar Batının Ana Kraliçesini kendi politik amaçları doğrultusunda kullanmışlardır. Taoistler ise Batının Ana Kraliçesi’ni dinlerinin merkezine koyarak kendi ideolojilerini yayma yoluna gitmişlerdir (Zongjia Cidian 2009:350; Gao 2011: 121-122; Chong 2009:103-121). 3 Çin kaynaklarına bakılırsa, Batının Ana Kraliçesi de tıpkı Huangdi gibi Çinli olmayan kavimlere ait bir şahıstır. Kaynaklar onun aslında batı bölgelerindeki Qiang ( 羌 ) ve Rong ( 戎 ) kavimlerine mensup olduğunu gösteriyor. Bu kavimler kaplanı totem edindikleri için Batının Ana Kraliçesi de kaplan başlı insan vücutlu olarak tasavvur edilmiştir. Onun ikamet ettiği yer de Kun- lun dağıdır. Yani Huangdi’nin ikamet ettiği dağ ile Batının Ana Kraliçesi’nin ikamet ettiği dağ aynı dağdır. Dolayısıyla Batının Ana Kraliçesi hakkındaki mitlerin yayılma alanı Çin’in batı kısmıdır. Uygur bilimadamları Xi Muwang / Şi Muvang 西母王 ve Xi Wangmu / Şi Vangmu 西王母 diye bilinen mitsel kahramanın “Umay” olduğunu ifade etmektedirler. Uygur bilim adamlarından Uç- kuncan Ömer, Batının Ana Kraliçesi (Xi Wangmu 西王母 ) ni Türk mitolojisindeki Umay ile aynı kişi olarak göstermiştir. Batının Ana Kraliçesi’nin yaşadığı dönemlerle ilgili çeşitli görüşler vardır. Bazıları Batının Ana Kraliçesi’nin M.Ö. 3000 yıllarda yaşadığını ileri sürerken, bazıları da M.Ö. 1000 yıl önce, hatta Han döneminde yaşadığını ileri sürerler. Batının Ana Kraliçesinin Karaku- rum dağları arasındaki Tarım bölgesinde yaşadığına dair bilgiler ağırlıklıdır. Bir rivayete göre, Zhou hanedanlığının padişahı Zhou Muwang M.Ö. 10. yüzyılda batı bölgelerine doğru sefere çıkmış, Karakurum dağlarına gelip Yaoçi göl (Yao-chi 瑤池 ) ü civarında dinlenmiştir. O bu sırada bu bölgenin hükümdarı Umay Ana (Korığar Ana) ile görüşmüştür. Umay Ana o dönemde batı bölgesindeki en büyük kabile birliğinin lideridir. Umay Ana ile Zhou Muwang’ın görüşmesi için büyük bir tören düzenlenmiştir. Umay Ana törende söz almış ve binlerce dağ ve nehrin ayırdığı iki halkın dostluğunu ve bu dostluğun değerini bilme hususunu ifade etmiştir. Zhou Muwang’a iyi dileklerde bulunmuştur (Ömer 2009:3). Bunlardan anlaşılıyor ki, Çinliler Batının Ana Kraliçesi’ni, tıpkı Huangdi gibi, önce tarihi şahıstan tanrıçaya, ardından kraliçeye, taoistler ise meleğe dönüştürmüşlerdir. Bazı Çin kayıtla- rında Batının Ana Kraliçesi’nin Shun ( 舜 )’ün ahlakına hayran olduğunu, ona harita, beyaz yeşim taşından kaval ve ziynet eşyaları bağışladığını yazar (Yu 2016:2). Yu’ye göre, ilahiyat kitap- larındaki mitler egemen zümrenin bir çeşit ideolojisi olup, çok net bir şekilde politik amaç taşır (Yu 2016:3). Batının Ana Kraliçesi’nin bahşettiği “beyaz yeşim taşından kaval”, “beyaz yeşim taşından ziynet eşyası”, “hayırlı harita”, “yeşim taşından muska” gibi eşyalar asla sıradan anla- mı olan kut işareti değildir, simgesel anlamı olan politik işarettir (Yu 2016: 3). Xi Wangmu / Şi Vangmu’nun günümüzde de politik amaçlar için nasıl kullanıldığını Alessandro Rippa da gayet güzel açıklamıştır (Rippa2014: 43 – 64). Üçüncü örneğimiz Maymun Kral Sun Wu-kong’dur. Sun Wu-kong aslında Ming Hanedan- 3  Ayrıca bkz. https://zh.wikipedia.org/zh-hans/ 西王母