Moğolistan Hotonları’nın Kültürel Özelliği ve Bazı Gelenekleri

333 Moğolistan Hotonları’nın Kültürel Özelliği ve Bazı Gelenekleri Gelenek, Görenek ve İnançlar Görüldüğü üzere, Hotonların ana dilini tamamen unutan bir topluluk olmadığı belirtilebilr. 2. Hotonlar’ın milli şuuru içinde “Ben muslümanım” düşüncesi halen canlılığını koru- makla beraber onların örf ve adetler içinde İslamiyetin tesiri güçlü bir şekilde bu- lunmaktadır. Onların dini ve inanç hayatında “Molda” (Molla) denilen din adamları önemli bir rolü üstlenmektedir. Onlar herhangi bir dini ve inanç merasimlerinde “Ku- ran-i Kerim”den ayet ve süreler okuyarak İslami kurallara dayalı olarak ritüelleri gerçekleştirmektedir. Sosyalist dönemin Moğolistanın’da tüm din ve inançlar ya- şaklandığından ötürü Hotonlar’ın geleneksel din ve inançları da ciddi bir düzeyde unutulmaya yüz tutmuşsa da 1990 yılında gerçekleşen Demokrasi devrimi saye- sinde tekrar canlanmaya başladığının da altını çizmek gerekir. Hotonlar tarafından Mart 1991 tarihte İslami “Hüdaya Derneği” kurularak “Moğol Müslümanlar Derneği” ile işbirliği de başlatılmıştır. Bununla beraber, Türkiye’den çeşitli dini vakıf ve der- neklerle temasa geçmenin sonucunda Uvs İli Tarialan İlçesinde ilk caminin hizmete açılması ile 40’ı aşkın Hoton genç eğtim almak üzere Türkiye’ye gönderilmiştir. 2011 yılında Hotonlar arasından 3 erkek ve 1 kadından oluşan ilk hacı kafilesi Mek- ke’ye gitmiştir 9 . Hotonlar kurban keserken keçi getirip helal kesim yöntemi uygu- lamakla beraber kanını güneşin ters yöne doğru üç kez çevirmesi de İslami adet- lerdendir. Gankul, Garva Gorvo, Nihaa, Şaşkal, Olohan bayırgal ve Astan kurlaya başta olmak üzere dini metinleri “içerik bakımından Kuran ile uyum sağlamakla beraber şekil açıdan Müslüman, Şaman ve Budizmin genel niteliğini taşıması” 10 da ilginç bir özelliktir. Cenaze ve adak merasimlerini gerçekleştirirken helal yöntemi ile koyun keserek yuvarlak kurabiye ve çaydan oluşan sofra kurup evin içinde ibadetle- ri yerine getirmektedir. Bu sırada Kuran-i Kerim’in surelerini Moğol dilinde okumak- tadırlar. Ama Hotonların dini metinlerinde Türkçe kelimelerin ağırlıklı olduğunu da hatırlatmamızda fayda var. 3. Onların giyim, süslenme ve kıyafet kültürüne de ana kültür ve düşünce özelliği büyük ölçüde yansımıştır. Örneğin, Hoton kadınlarca kullanılan saç aksesuarları bunun bir göstergesidir. Onlar Doğu Türkistan halkları arasında kullanılan özel şekil ve yapımlı saç aksesuarları takmaktadırlar. E.Saike tarafından kaleme alı- nan eserde “dönemin Kaşgar Hotonları da onlara benzer bir şekilde üçgen biçimli, küçük küçük halkalı ve inci süslemeli saç aksesuarlarını takarlar. Yarkendli kadın- ları “çaçıbak” olarak adlandırılan aynı saç aksesuarları kullanırlar. Bununla hemen hemen aynı aksesuarlar Batı Moğolistanlı Hotonlar tarafından da kullanılmaktadır” denmektedir. Hotonlarda bu saç aksesuarı “çaşvag” /çaçvag/ olarak adlandırılır / resim-1/. Hoton kadınları eski zamanında Kazak başlığı takıyordu, ama şimdi bu gelenek unutulmuştur. Onların kıyafetinde siyah rengin ağırlık basması da gelenek- sel ideolojinin yansıması olarak yorumlanmaktadır /resim-2/. 9  Б.Санхүү. Хотон монголчуудын түүх, соёлын судалгаа. УБ.,2015, т, 220. 10  Г.Нямдаваа. Монгол Улс дахь Хотон угсаатны аман зохиолын судалгаа. Диссертаци. УБ., 2017, т.30