Osmanlı Tarihi

25 4. 2. 1. 5. Sultan Yıldırım Bayezid (1389-1403) Anahtar Kelime: Osmanlı tarihi, Osmanlı devlet teşkilâtı, Osmanlı memleket yönetimi, Toprak yönetimi, Ordu teşkilâtı, Osmanlılar’da eğitim-öğretim, maliye, dil, edebiyat, sanat. Sultan Murad’ın savaş meydanındaki şehadeti üzerine vasiyeti gereği tahta Yıldırım Bayezid çıkarıldı. Devletin bir buhranla karşılaşması ihtimâline karşı kardeşi Yakub Bey boğdurularak öldürüldü. Yıldırım Bayezid dönemi olaylarını da üç kısımda özetleyeceğiz: Anadolu Fetihleri ve Anadolu Türk Birliğinin Sağlanması Sultan Murad’ın ölümünü fırsat bilen Germiyanoğlu Yakub Bey ve Karamanoğlu Alâaddin Ali Bey Osmanlı topraklarına saldırmışlardı. Anadolu’ya geçen Yıldırım Bayezid, önce Germiyanoğulları üzerine yürüdü. Yakub Bey özür diledi ise de beyliğine son verilerek Denizli ve Uşak (1390) Osmanlı topraklarına katıldı. Oradan Aydınoğulları üzerine yürüyen Yıldırım Bayezid’e teslim olan Aydınoğlu Ġsa Bey ’e Tire kasabası bırakılarak beyliğin diğer toprakları Osmanlı topraklarına katıldı. İlerlemeye devam eden Sultan Menteşe ve Saruhanoğulları Beyliği’ne de son verdi (1390). Bu sefer sonunda Gâvur İzmir dışında bütün Ege kıyıları Osmanlılar’ın eline geçmiş oldu. 1391 yılında tekrar harekete geçe Yıldırım Bayezid, Karamanoğulları’na yardım etmesi ihtimâli bulunan Hamidoğulları ve Teke Beyliği üzerine yürüdü. Eğirdir, Isparta, Burdur, Antalya Osmanlı topraklarına katıldı. Buradan Karaman topraklarına giren Yıldırım Bayezid karşısında tutunamayacağını anlayan Alâaddin Ali Bey Taşeli bölgesine çekildi. Bu arada Sivas hükümdarı Kadı Burhaneddin ile Candaroğulları’ndan yardım istedi. Ancak beklediği yardımı alamayınca Yıldırım’dan af dileyip barış istedi. Beyşehir ve Akşehir tekrar Osmanlılar’a iade edilerek barış yapıldı. Rumeli’deki işleri yola koyan Yıldırım Bayezid, Kadı Burhaneddin ile anlaşan Candaroğulları üzerine yürüdü. Kastamonu’yu alarak bu beyliğe son verdi (1392). Bu arada Kadı Burhaneddin’e bağlı kuvvetler, Şehzade Ertuğrul komutasındaki Osmanlı kuvvetlerini Osmancık yakınlarında Kırkdilim mevkiinde yenmiş ve Şehzade Ertuğrul’u öldürmüşlerdi. Bu olay (1393) iki devletin arasını daha da açtı. Ancak Amasya Valisi’nin Osmanlı hizmetine girmesi Kadı Burhaneddin için daha büyük bir darbe oldu. Niğbolu zaferini takiben Anadolu birliğini kati olarak kurmak isteyen Yıldırım Bayezid 1397 yılında Anadolu’ya geçti. Bursa’da toplanan Osmanlı kuvvetleri Konya üzerine yürüdü. 1397 yılında yapılan savaşı kazanan Yıldırım Bayezid Konya’yı zapt etti. Yakalanan Alâaddin Ali Bey idam edildi. Mut, Ermenek ve İçel dışında bütün Karaman toprakları Osmanlılar’a katıldı. 1398 yılında Samsun ve havalisi, Çarşamba’dan Kelkit Vadileri’ne kadar olan bölge Osmanlı egemenliğini kabul etti. Osmanlı sınırı Trabzon Rum İmparatorluğu sınırına dayanmıştı. Sivas hükümdarı Kadı Burhaneddin, Karakoyunlu Türkmenleri reisi Kara Yülük Osman ’la yaptığı savaşı kaybederek bu savaşta ölmüştü (1398). Karakoyunlular’ın eline geçmek istemeyen Sivaslılar, Yıldırım Bayezid’e başvurarak şehri teslim almasını istediler. Oğlu Süleyman’ı 20.000 kişiyle öncü olarak gönderen Yıldırım 1399 yılında Sivas’ı da Osmanlı topraklarına kattı. Daha sonra Malatya, Besni, Divriği mıntıkalarını da alan Osmanlılar, Dulkadıroğulları’nı himayelerine aldılar. Böylece Anadolu birliği kısmen de olsa kurulmuş oldu.