Osmanlı Tarihi

64 4. 2. 1. 11. Kanunî Sultan Süleyman Devri (1520-1566) Anahtar Kelime: Osmanlı tarihi, Osmanlı devlet teşkilâtı, Osmanlı memleket yönetimi, Toprak yönetimi, Ordu teşkilâtı, Osmanlılar’da eğitim-öğretim, maliye, dil, edebiyat, sanat. Yavuz Sultan Selim’in 1520 yılında ölümü üzerine tek oğlu Süleyman tahta geçti. Avrupalılar’ın “MuhteĢem Süleyman” olarak nitelendirdikleri bu hükümdar döneminde Osmanlı İmparatorluğu tartışmasız dünyanın en güçlü devleti hâline gelmiştir. Ġç Ġsyanlar Kanunî’nin ilk zamanlarında çeşitli iç isyanlar çıkmıştır. Bunların en önemlileri Memlûklar’ın eski Şam Valisi Canberdi Gazalî ’nin, Mısır’da Ahmed PaĢa ’nın (1521), Şiî temayüllü Kalender İsyanı (1524), gene Şiî temayüllü Bozoklu Baba Zünnûn isyanıdır. Osmanlı-Macar-Avusturya-Almanya ĠliĢkileri Kanunî Sultan Süleyman’ın tahta çıkışını tebrik etmeyen Macarlar, üstelik göndermedikleri vergiyi istemeye giden Behram ÇavuĢ ’u da öldürmüşlerdi. Bunun üzerine Macar seferine çıkan Kanunî, 1521 yılında Belgrat’ı kuşatarak zapt etti. Belgrat’ın zaptı Orta Avrupa’nın tehlikeye düşmesi demekti. Macar Kralı karısının ağabeyleri olan Alman İmparatoru ġarlken ile Avusturya Kralı Ferdinand ’a güvenmekteydi. Bu sırada Fransa Kralı I. Fransuva , Alman İmparatoru’na esir düşmüştü. Fransa Kralı’nın annesi oğlunun kurtarılmasını Kanunî’den rica etmişti. Bunu fırsat bilen Kanunî Macar seferine çıktı. Macar Kralı II. LayoĢ , Avrupa devletlerinden yardım istedi. Geri çekilen Macar kuvvetleri nihayet Mohaç Ovası’nda Türk kuvvetlerinin karşısına çıktı. 1526 yılında yapılan Mohaç Savaşı’nda Kanunî Sultan Süleyman Macarlar’ı ağır bir yenilgiye uğrattı. Kral II. Layoş kaçarken boğularak öldü. Budin’i de ele geçiren Kanunî, Macar Krallığı’nın başına Jan Zopolyo ( YanoĢ )’yu atayarak geri döndü. Osmanlı ordusunun dönmesinden sonra Avusturya Kralı Ferdinand Macar topraklarına girdi. Yanoş Lehistan’a kaçtı. Oradan Kanunî’ye başvurarak korunmasını istedi. Bunun üzerine Kanunî Sultan Süleyman Avusturya seferine çıktı. Tarihte I. Viyana Seferi olarak bilinen 1529 seferi sonunda Budin tekrar alındı. Viyana kuşatması ise mevsimin ilerlemesi sonucu kaldırıldı. Ferdinand daha sonra başvurarak vergi vermek şartıyla Macar Krallığı’nın kendisine verilmesini istediyse de Kanunî kabul etmedi. Macar içişlerine tekrar karışmaya başlayan Ferdinand Budin üzerine yürüdüyse de Türk akıncılarının hareketini öğrenerek geri döndü. Kanunî Sultan Süleyman bunun üzerine Alman Seferi’ne çıktı (1532). Ancak ne Ferdinand, ne Alman İmparatoru Şarlken, Türk ordusunun karşısına çıkmaya cesaret edemedi. Nihayet taraflar arasında barış yapıldı (1533). Bu barışta Yanoş’un Macar Krallığı Ferdinand tarafından tanındı. Avusturya Arşidükası Veziriâzamla protokol bakımından eşit sayıldı. Elinde bulundurduğu Macar toprakları için Avusturya her yıl Osmanlı Devleti’ne 30.000 altın vergi verecekti. Avusturya ile yapılan barış 1541 yılında Macar Kralı Yanoş’un ölümüyle yeniden bozuldu. Macar Krallığı’nı ele geçirmeye çalışan Ferdinand’a karşı Yanoş’un bebek yaşta bıraktığı çocuğunun annesi Kanunî’den yardım istedi. Avusturya ordusunun Budin’i kuşatması üzerine sefere çıkan Kanunî düşman ordusunu bozguna uğrattı. Budin bir beylerbeylik hâlinde Osmanlı topraklarına katıldı. Ġzabella ve oğlu Sigismund Transilvanya (Erdel) Beyliği’ne gönderildi. Macaristan’ın kuzey bölümü de Avusturya’nın elindeydi. Böylece ortadan kalkan Macaristan Devleti’nin toprakları üçe bölünmüş oldu. Ferdinand ile mücadeleler daha sonra da devam etti. Ancak 1562 yılında Ferdinand 8 yıllık bir barış yaparak savaşa son vermek