Somut Olmayan Kültürel Miras Aktarımında Müze Eğitimi

337 Somut Olmayan Kültürel Miras Aktarımında Müze Eğitimi Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları müzenin temel işlevlerinden biri hâline gelmiştir. Georges Henri Riviere, 7-30 Eylül 1958 tarihleri arasında düzenlenen Müzelerin Eğitimdeki Rolü Hakkında UNESCO Bölge Semineri ’nde mü- zelerin, halkın eğitimi için sergileme yönüne dikkat çekmiştir (1962: 23-24). Karsten Schubert de Küratörün Yumurtası adlı kitabında müzelerin zamanla müze deneyiminin estetik ve eğitsel yönlerini vurgulayan kurumlara dönüştüklerini ifade etmiştir. Başından beri, müzelerin toplu bir eğitim yeri olduğunu ve müzeler için ziyaretçi ve gereksinimlerinin önem kazandığını vurgulamış- tır (2004: 26-27, 68-69). Müzelerin toplumla buluşmasının önemi, bu tanımlar ve somut olmayan kültürel mirasın korunması bağlamında tekrar düşünüldüğünde ise, müze eğitiminin rolü daha görünür hâle gelmektedir. Müze ve birey arasında ilişki kurma olarak nitelendirilebilecek müze eğitimi, tanımlanması zor bir alana işaret etmektedir. Müze eğitiminden ne anlaşılması gerektiği ve müze-eğitim ilişkisi- nin müzedeki ve katılımcılardaki yansımalarının sorgulanması konusunda araştırmacıların farklı görüşleri bulunmaktadır. Eilean Hooper-Greenhill müze eğitimini değerlendirirken bu sözcüklerin bir yandan kendi başına bir eğitim kurumu olarak anlaşılan müze ile diğer yandan açıkça tanım- lanmış öğretim hedefleriyle özel olarak planlanan ve düzenlenen etkinlikler arasında bir çelişki ortaya çıkardığına değinmiştir. Müzelerin yürüttükleri tüm etkinliklerin de bir eğitim amacı olduğu ve öğretim oturumları düzenlediğine fakat diğer taraftan müze eğitiminin sadece yetişkinler ve çocuklar için öğretim oturumları ve olayları olarak görüleceğine dikkat çekmiştir (1999: 20). Rika Burnham ve Elliott Kai-Kee ise Müze Dersleri adlı eserlerinde müze eğitiminin bir sanat, yaratıcı bir eylem olduğunu vurgulamışlar, iyi bir müze eğitiminin ise ziyaretçilerin eserlerle ilişki kurma- larını mümkün kılan pek çok beceriyi içerdiğini ifade etmişlerdir (2015: 36-37). Stefan Seidel ve Kenneth Hudson da Müze Eğitimi ve Kültürel Kimlik Uluslararası İki Çalışma Raporu adlı kitap- larında yirmi iki ülkeden katılımcılarla oluşturulan çalışma gruplarındaki sonuçlara göre müze eğitiminin dar temelli öğretimden düşsel ve yaratıcı ilhama kadar her şeyi içeren kesinlikten uzak bir terim olduğuna yer vermişlerdir (1999: 73). Bu bakımdan müze eğitiminin, müze eğitimcileri ve katılımcılar için, müze etkinliklerinin eğitim amacı taşıması ve uygulaması, yetişkinler için öğ- retim oturumları sunması ve katılımcıların eserlerle ilişki kurarak beceri, düşsel ve yaratıcı ilham geliştirmesinin sağlanması gibi farklı anlamlar taşıdığı söylenebilir. Çocuk ya da yetişkin her yaştan katılımcıya yönelik düzenlenebilen eğitim çalışmaları, herhangi bir öğretim programına bağlı yürütülmemektedir. Eğitimin uygulama yöntemleri ve sü- resi ise katılımcılar özelinde şekillenmektedir. Müze eğitimi alanı, katılımcı ve koleksiyonu bu- luşturarak temelde yaşam boyu öğrenmeyi de desteklemektedir. Müze eğitimcisinin bu alandaki özgürlüğü, müzenin koleksiyonuna göre eğitim verebilme ya da vereceği eğitime yönelik müzenin koleksiyonundan seçim yapma fırsatını sunmaktadır. Eğitimcilerin bu özgürlük alanındaki önemli görevleri ise, koleksiyon ve katılımcılar arasında ilişki kurarak koleksiyonu kullanmalarını ya da uygulamaları gerçekleştirmelerini sağlamak ve katılımcıları açık uçlu sorularla aktif duruma ge- tirmektir. Ayrıca katılımcıları düşünmeye, deneyimlemeye ve yaratıcılıklarını ortaya çıkarmaya sevk etmektir. Marilena Alivizatou, kültürel uygulamaların güvence altına alınması yerine, uygula- yıcılar tarafından aktif olarak kullanılmayan ve güncellenmeyen bir envanterin, uygulamanın yok olabileceğine veya terk edilebileceğine dikkat çekmiştir (2011: 42). Müze ziyaretçilerinin katılımcı konumuna geçmelerini sağlayan ve her katılımcının farklı deneyimler elde etmesine olanak tanı- yan, müzelerin farklı özellikleri kapsamında uygulamaların yeniden yaratıldığı müze eğitimi çalış-