Somut Olmayan Kültürel Miras Aktarımında Müze Eğitimi

338 Zeynep Safiye BAKİ NALCIOĞLU T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı maları, somut olmayan kültürel mirasın yaşatılarak aktarılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Somut olmayan kültürel mirasın korunması ve eğitim çalışmaları ile sürdürülebilirliğinin sağlanmasında ise, sınırları kesin olarak çizilmiş bir yol haritası belirlemek ya da tek bir yöntem veya uygulamaya bağlı kalmak mümkün olamamaktadır. Hongnam Kim, müzelerin dünyanın somut olmayan kültürel mirasını daha sürdürülebilir hâle getirmenin daha iyi yollarını bulacak en yüksek donanıma sahip kurumlar olduğundan söz etmiş ve bunu nasıl yaptıklarının ise her müzeye göre değiştiğini ifade etmiştir (2004: 20). Somut olmayan kültürel miras odaklı müze- ler korumanın uygulama örnekleri açısından çeşitlilik sergilemektedir. Bu duruma örnek olarak 2003 Sözleşmes i’nin İyi Koruma Uygulamaları Listesi’nde yer alan müzeler ve Türkiye’den de Ankara Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi verilebilir. On dokuz unsur bulunan İyi Koruma Uygulamaları Listesi’nde çeşitli projelerle de iş birliği içerisinde olan dört müze yer almaktadır. Bunlar 2009 yılında listeye giren İspanya’daki Pusol Okul Müzesi, yine 2009 yılında listeye giren Endonezya Pekelongan’daki Batik Müzesi, 2011’de listeye giren Brezilya’daki Fandango’nun Ya- şayan Müzesi ve 2016’da listeye giren Hırvatistan’daki Batana Ekomüzesi’dir ( Register of Good Safeguarding Practices , 2017). Bu müzeler somut olmayan kültürel mirasın yaşatılarak aktarılması için farklı çalışmalar yürütmektedir. İyi Koruma Uygulamaları Listesi bu çalışmaları görsel verilerle destekleyerek açık- lamaktadır. Liste ’ye 2009’da giren Pusol Okul Müzesi’nin, 1968’de tek öğretmenli bir devlet okulu olan Pusol’da (Elche, İspanya) başlayan bir proje ile kurulduğuna dikkat çekilmiştir. Kültürel miras ve resmî eğitimi birleştiren projenin, öğretmenler ile iş birlikçilerin yönlendirmesiyle öğrenciler tarafından bir oyun atmosferinde gerçekleştirildiği belirtilmiştir. Öğrencilerin bu proje ile Elche mi- rasını keşfettikleri, derledikleri ve 61.000’den fazla envanter girişi ve 770 sözlü dosyası bulunan bir okul müzesi kurarak bu mirasın doğrudan korunmasına katkıda bulundukları ifade edilmiştir (“Centre for traditional culture – school museum of Pusol pedagogic project”, 2009). Bugün ise, görsel verilerin de katkısıyla, öğrencilerin müzede hem aktarıcı hem de uygulayıcı durumunda olduğu ve müzenin eğitim programları, atölye çalışmaları ile somut olmayan kültürel miras akta- rımını desteklediği söylenebilir. 2009’da Liste ’ye giren bir diğer müze ise Pekelongan’daki Batik Müzesi’dir. Liste ’de bu müzenin Endonezya’nın somut olmayan kültürel mirası olan Batik gelene- ğine genç kuşağın ilgisinin azaldığının fark edilmesi üzerine bu geleneğin yaşatılarak korunması için çalışmalarını yürüttüğü vurgulanmıştır. Ayrıca müzenin ilkokul, ortaöğretim, meslek yükseko- kulu ve teknik okul öğrencilerine yönelik hazırlanan öğretim programlarına Batik’in eklenmesi ile planlanan uygulama örnekleri ve atölye çalışmaları ile mirasın sürdürülebilirliğine destek verdiği- ne dikkat çekilmiştir (“Education and training in Indonesian Batik intangible cultural heritage for elementary, junior, senior, vocational school and polytechnic students, in collaboration with the Batik Museum in Pekalongan”, 2009). Batik Müzesi, okulların öğretim programlarında okul dışı eğitim olanaklarının nasıl kullanılabileceği ve dersin kazanımlarıyla müze eğitimi çalışmalarının nasıl ilişkilendirilebileceği konusunda örnek oluşturmaktadır. Somut olmayan kültürel mirasın bağlamında korunmasına ve aktarılmasına özen gös- tererek uygulamaları ile bu amacını destekleyen diğer bir müze de 2011’de Liste ’ye giren Fan- dango’nun Yaşayan Müzesi’dir. Müzenin Güney ve güneydoğu Brezilya’daki kıyı topluluklarında popüler bir müzik ve dans ifadesi olan Fandango’nun temsilcilerinin kaybolmaya başlaması ile