Tanzimat Edebiyatı

8 2.4.1.3. Yeni dönemde tercüme faaliyeti Anahtar Kelimeler: Türk Edebiyatı, Yeni Türk Edebiyatı, Tanzimat Edebiyatı. Tanzimat’tan sonra Batı’da gelişen her türlü yeniliği yayma çabası, devlet adamlarının önemli amaçlarından biri olmuştur. Bu hedef doğrultusunda, 1865’te Tercüme Cemiyeti, 1879’da Telif ve Tercüme Dairesi ve 1881’de Encümen-i Teftiş ve Muayene Heyeti kurulur. Batılı düşüncenin ülkeye girmesinde tercümenin etkisi sınırlı da olsa önemlidir. Bu dönemde tercümenin asıl etkisi, şahısların yaptıkları tercümeler yoluyla olmuştur. Tercüme edilen Batılı yazarların eserleri, Osmanlı vatandaşları arasında yayılmasında önemli rol oynamıştır. Tanzimat döneminde Batı felsefesi ve felsefecileriyle ilgili on beş tercüme eser vardır. Bu tercümeler içinde dikkati çeken önemli bir nokta, Fransız rasyonalist ve pozitivistlerine ait eserlerin çoğunlukta oluşudur. Batı felsefesi ve filozoflarıyla ilgili basılmış kitaplar şunlardır: 1. Münif Paşa, Muhaverât-ı Hikemiyye, 1859, (Voltaire, Féneleon ve Fontenele’den bazı diyaloglar). 2. Ahmet Vefik Paşa, Hikâye-i Feylesofiyye-i Mikromega, (Voltaire’den çeviri). 3. Âli Bey, Hikâye-i Hikemiyye-i Mikromega, 1871 (Voltaire’den çeviri). 4. Voltaire’den bir çeviri ancak çevireni bilinmiyor: Alzir. 5. K. Şükrü Yanyalı, Meşâhir-i Kudema-yı Felâsifenin Mücmelen Tercüme-i Halleri, 1876, (Fenelon’dan çeviri). 6. Kemalpaşazâde Said, Fezâil-i Ahlâkıyye ve Kemalât-ı İlmiye, 1882 (Rousseau’dan çeviri). 7. Ahmet Midhat, Volter Yirmi Yaşında, 1884. 8. Ebüzziya Tevfik, Jan Jak Ruso, 1886. 9. Beşir Fuad, Volter,1887. 10.Ahmet Midhat, Şopenhavr’ın Hikmet-i Cedidesi, 1887. 11.Faik Reşad, Hikâye-i Aristonoüs, 1889 (Fenelon’dan çeviri). 12.İbnü’l-Kâmil, Küremizde seyahat, 1891 (Voltaire’den çeviri). 13.Ahmet Midhat, Ben Neyim? Hikmet-i Maddiyyeye Müdafaa, 1891. 14.İbrahim Edhem b. Mesud, Usûl Hakkında Nutuk, 1893 (Descartes’tan çeviri). Batı’dan ilk tercüme eser, Cricor Chumarian adlı bir Ermeni yapmıştır. Batılı bir eseri tercüme eden ilk Türk ise Münif Paşa’dır. Paşa, Rousseaeu’nun Emile adlı eserini de tercüme