Turizm Fakültelerinde Somut Olmayan Kültürel Miras Eğitimi Üzerine Bir İnceleme

529 Turizm Fakültelerinde Somut Olmayan Kültürel Miras Eğitimi Üzerine Bir İnceleme Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalışmaları andırdığını söylemek yerinde olacaktır. Burada vurgu yapılmak istenen bu derslerin gereksizliği değildir. Elbette ki halk bilimi unsurlarının anlaşılabilmesi için tarihsel, sosyo-kültürel meseleleri de ele alan ya da halk bilimi tarihi ve kuramlarına yer veren derslerin varlığı önemlidir. Ancak turizmin dinamik bir alan olduğu düşünüldüğünde turizm eğitimi veren programların, güncel tar- tışma konularını ele alması ve bu derslerin içeriklerinin yeniden planlanması gerekliliği doğmak- tadır. Halk bilimi disiplinine ve el sanatlarına odaklanan derslerin haricinde Türk Mutfak Kültürü, Yöresel Türk Mutfakları vb. isimlerle mutfak kültürüne, Halk Oyunları ya da Türk Halk Oyunları vb. isimlerle halk oyunlarına odaklanan derslerin de müfredatta yer aldığı görülmektedir. Örgün eğitimdeki turist/turizm rehberliği bölümlerinin yanı sıra Turist Rehberleri Birliği’nin düzenlediği sertifika programında da Türk Halk Bilimi ve Geleneksel El Sanatları adlı 10 saatlik zorunlu bir dersin okutulduğu Turist Rehberliği Meslek Yönetmeliği ’nde (2014) görülmektedir. Ancak yapılan görüşmelerde sertifika programında verilen derslerin birlik tarafından oluşturulmuş bir içeriğinin olmadığı, bu derslerin konu, kapsam ve işlenme şekillerinin eğitimcilerin tercihine bırakıldığı ifade edilmiştir. Bu durum, bölgesel ve ülkesel nitelikli turist rehberi yetiştiren bir prog- ramda ikiliklere yol açabileceği gibi farklı programlara katılan rehber adaylarının farklı eğitim sü- reçlerinden geçecekleri gerçeğini de ortaya koymaktadır. Kısacası müfredat ve ders içeriği ince- lemesi sonucunda bütünsel bir bakış açısıyla doğrudan bu miras alanlarına odaklanarak, somut olmayan kültürel mirası tanıtan, koruma ve aktarma biçimlerini irdeleyen, öğrencilere bu yönde farkındalık kazandıran, turizm ve somut olmayan kültürel miras ilişkisini ele alan bir ders ya da eğitim/sertifika programına ne örgün ne de yaygın eğitim sürecinde rastlanmıştır. Müfredat ders- lerinin kültürel miras anlamında daha çok somut mirasa odaklandığı görülmektedir. Öğrencilerle yapılan görüşmelerden elde edilen veriler de bu durumu destekler niteliktedir. Görüşmelerde öğrencilerin kültürel miras teriminden ne anladıkları, somut olmayan kültü- rel miras terimini duyup duymadıkları, duydularsa nereden duydukları, Türkiye’nin temsili listede yer alan somut olmayan kültürel miras unsurlarını bilip bilmedikleri, kendilerinden Türk kültürü içerikli bir kültürel animasyon programı hazırlamaları istense bu programa hangi miras unsurlarını dahil edecekleri sorgulanmıştır. Öğrencilere yöneltilen “ Kültürel miras teriminden ne anlıyorsu- nuz?” sorusuna görüşme yapılan 52 öğrenciden 37’si tarihi eserler, camiler, antik kentler vb. sadece somut kültürel mirası niteleyici cevaplar vermiştir. Bu durum öğrencilerin aldıkları eğitimin somut kültürel miras odaklı olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Oysa ki Sözleşmede yer alan somut olmayan kültürel mirasın anlatımı için gerekli olan doğal alanların ve belleğe ilişkin mekanların korunması için eğitim verilmesini teşvik etmek (Madde 14) ifadeleri somut ve somut olmayan kültürel miras unsurlarının bütünsel bir bakış açısıyla ele alınmasını önermektedir. Ezgi Metin Basat’ın da ifade ettiği gibi kültür mirasının korunabilmesi için her iki yapısal özelliğin bir arada düşünüldüğü kültür politikalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Yazara göre ne maddi kültürü, etrafında oluşan ritüellerden, pratiklerden, anlatma biçimlerinden, ne de somut olmayan kültürel mirası maddi bağlamından soyutlayarak tam olarak kavramak mümkündür. Bu nedenle somut ve somut olmayan kültürel mirasın korunmasına yönelik bütünsel bir yaklaşım kültür mirası açısın- dan önemli ve gereklidir (Metin Basat 2013: 62). Bu bütünsel yaklaşımı sadece turizm alanının değil kültürel mirasa odaklanan tüm alanların benimsemesi ve eğitim programlarına dahil etmesi önem teşkil etmektedir.