Türk Sinemasında Güldürü Filmi Kahramanının Durumu: Recep İvedik Örneği

76 Dr. Özcan DEMİR T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Popüler film türleri arasında yer alan güldürüde; gülünçlük, çoğunlukla, olması gerekenin beklenmedik, şaşırtıcı bir biçimde tersyüz olmasından doğar (Özön, 2008, s. 226). Bu formüle dayalı güldürü filmleri uzun yıllardır tür filmleri arasındaki ağırlığını ve gücünü sürdürmektedir. 1940’lı yıllarda ilk örneklerini vermeye başlayan Türk komedisi başlangıçta tiyatral yeteneklere dayalı, doğaçlama eserlerle varlığını sürdürmüştür. İsmail Dümbüllü ve onun geleneği önderliğin- de gelinen 1960’lı yılların ardından toplumdaki sosyolojik gelişmeler ve değişim güldürü filmlerini etkilemeye başlamıştır. 1980’li yıllarda başlayan videokaset dönemine kadar Türk güldürüsü köy- den kente göçten doğan beklenmedik ve komik olayları ele almıştır. Dönemin güldürü kahraman- ları ve tipleri kendisine kent yaşamı içerisinde yol bulmaya çalışan, sistemde varlığını sürdürmeyi amaçlayan bir portre çizmiştir. Televizyonun yaygınlaştığı 1980’li yıllarda sinema sektörü 1990’lı yılların hemen başına kadar sürecek bir duraklamaya girmiştir. Özel televizyonların yayına başla- masıyla özellikle genç kuşak 1970’li yılların güldürü filmleriyle yeniden buluşmuştur. Bu aşamada, popüler kültürün ve popüler sinemanın bir diğer özelliği ortaya çıkmıştır. Hal- kın ilgi gösterdiği kahramanların başrollerini paylaştığı yeni filmler çekilmiştir. Bu kahramanların yer aldığı diziler televizyonlarda gösterilmiştir. Komedi filmlerinin yeniden izlenmeye başlanması, sinema ve televizyon yıldızlarının filmlerde ve dizilerde tekrar görülmeye başlanmasını sağlamış- tır. 2000’li yıllara gelindiğinde, kentlerde yaşayan ve buradaki yaşam tarzına uyum sağlayamamış tepkili kesimi ekrana ve perdeye taşıyan yapımlar ortaya çıkmıştır. Şahan Gökbakar’ın canlandırdığı Recep İvedik karakteri 2008 yılından itibaren sinema filmleriyle çok izlenen komedi filmi kahramanları arasında yer almıştır. Televizyon kökenli bir kahraman olan Recep İvedik’te kentli orta sınıf ile kent hayatına uyum sağlayamamış kesim arasındaki sınıfsal çatışmayı gözlemlemek mümkündür (Pekman & Tüzün, 2012, s. 11). Bu çalışmada, Recep İvedik filmleri bağlamında Türk komedi filmlerinde kahramanların durumu ele alınacaktır. Komedi filmlerinde başarının sırrı olarak görülen beğenilenlerin tekrar edilmesi olgusunun Recep İvedik filmlerinde nasıl ele alındığı ortaya konulacaktır. Bunun yanın- da yapılacak olan değerlendirme aracılığıyla Türk toplumunun beğenileri ışığında popüler kültür alanındaki kabulleri değerlendirilecektir. Recep İvedik filmleri arasındaki, komedi türüne özgü tekrarlamaların nasıl yapıldığının tespiti için Joseph Cambell’ın “kahraman” ile ilgili olarak ortaya koyduğu ayrılma, erginlenme ve dönüş aşamaları bağlamında filmler ve karakter değerlendirilmiştir. Popüler kültür ve tür filmleri konusunda yapılan değerlendirmeler kapsamında literatür taraması ve içerik çözümlemesi yön- temlerine başvurulmuştur. 1. Bir Komedi Filmi Dizisi Olarak Recep İvedik Şahan Gökbakar’ın canlandırdığı Recep İvedik tipi ilk olarak 2005 yılında TV8 kanalında ekrana gelmeye başlayan “Dikkat Şahan Çıkabilir” isimli skeç programında ortaya çıkmıştır. Med- yaya ve toplumsal hayata ilişkin beklenmedik ve şaşırtıcı olayların komik bir biçimde ele alındığı program kısa sürede halkın beğenisini kazanmıştır. 2000’ler sonrası Türk televizyonlarında pek fazla tercih edilmeyen skeç programları arasında medyayı merkeze alarak yapılan “Dikkat Şahan